even in itself

ălĭōquī (Corssen, Ausspr. II. p. 839, questions the MS. authority for the forms ălĭ-ōquin and cĕtĕrōquin, but if they are genuine, he believes they have the prep. in affixed, as in deoin), adv. (prop. abl. alioqui, i. e. alio quo modo, in some other way; used in the ante-Aug. per. only once in Lucr.; but freq. after that per., esp. by the histt., and by Pliny the younger).

Lit., to indicate that something has its existence or right in all but the exception given, in other respects, for the rest, otherwise; Gr. allôs, often with adj. standing either before or after it:

milites tantum, qui sequerentur currum, defuerunt: alioqui magnificus triumphus fuit,

Liv. 37, 46 Madv.;

8, 9: Hannibal tumulum tutum commodumque alioqui, nisi quod longinquae aquationis erat, cepit,

id. 30, 29, 10:

atqui si vitiis mediocribus ac mea paucis Mendosa est natura, alioquin recta,

Hor. S. 1, 6, 66 K. and H.:

solitus alioquin id temporis luxus principis intendere,

Tac. A. 13, 20 Halm; so id. ib. 4, 37; Curt. 7, 4, 8; 8, 2, 2.—Sometimes concessive, hence also with quamquam, quamvis, cum, as for the rest, besides: triumphatum de Tiburtibus: alioqui mitis victoria fuit, i. e. although in other respects the victory was, etc., Liv. 7, 19: at si tantula pars oculi media illa peresa est, Incolumis quamvis alioqui splendidus orbis ( al though in other respects uninjured and clear) occidit extemplo lumen, Lucr. 3, 414 (Lachmann rejected this line; Munro receives it and reads alioquoi):

ideo nondum eum legi, cum alioqui validissime cupiam,

Plin. Ep. 9, 35 Keil; so Plin. 10, 69, 93, § 198.—

Transf.

To indicate that something exists, avails, or has influence in other cases beside those mentioned, yet, besides, moreover (syn.:

porro, praeterea): sed haec quidem alioquin memoria magni professoris, uti interponeremus, effecit,

Cels. 8, 4:

ne pugnemus igitur, cum praesertim plurimis alioqui Graecis sit utendum,

very many other Greek words besides, Quint. 2, 14, 4 Halm:

non tenuit iram Alexander, cujus alioqui potens non erat,

of which he had not the control at other times, Curt. 4, 2, 6; Tac. H. 3, 32:

quā occasione Caesar, validus alioquin spernendis honoribus hujuscemodi orationem coepit,

id. A. 4, 37.—So in questions, Quint. 4, 5, 3.—Also et alioqui in Pliny: afficior curā; et alioqui meus pudor, mea dignitas in discrimen adducitur, Plin Ep. 2, 9, 1; so id. ib. 10, 42, 2; id. Pan. 45, 4; 68, 7; 7, 9.—And in copulative clauses with et... et, cum... tum, etc., both in general (or in other respects)... and:

et alioqui opportune situm, et transitus eā est in Labeates,

Liv. 43, 19:

mors Marcelli cum alioqui miserabilis fuit, tum quod, etc.,

id. 27, 27, 11; so Quint. 5, 6, 4; 12, 10, 63.—

To indicate that something is in itself situated so and so, or avails in a certain manner, in itself, even in itself, himself, etc.: corpus, quod illa (Phryne) speciosissima alioqui ( in herself even most beautiful) diductā nudaverat tunicā, Quint. 2, 15, 9 Spald.; 10, 3, 13; 2, 1, 4.—

Ellipt. like the Gr. allôs, and commonly placed at the beginning of a clause, to indicate that something must happen, if the previous assertion or assumption shall not be (which fact is not [p. 86] expressed), otherwise, else (cf. aliter, b. g):

vidistine aliquando Clitumnum fontem? si nondum (et puto nondum: alioqui narrāsses mihi),

Plin. Ep. 8, 8; 1, 20: Nec, si pugnent inter se, qui idem didicerunt, idcirco ars, quae utrique tradita est, non erit;

alioqui nec armorum, etc.,

Quint. 2, 17, 33; so id. 4, 2, 23:

non inornata debet esse brevitas, alioqui sit indocta,

id. 4, 2, 46:

Da mihi liberos, alioquin moriar,

Vulg. Gen. 30, 1; ib. Matt. 6, 1; ib. Heb. 9, 17:

languescet alioqui industria, si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38.—

(Eccl. Lat.) As an advers. conj., but (cf. ceterum and the Gr. alla):

alioquin mitte manum tuam et tange os ejus et carnem,

Vulg. Job, 2, 5. Cf. Hand, Turs. I. pp. 234-241.

ălĭōquī (Corssen, Ausspr. II. p. 839, questions the MS. authority for the forms ălĭ-ōquin and cĕtĕrōquin, but if they are genuine, he believes they have the prep. in affixed, as in deoin), adv. (prop. abl. alioqui, i. e. alio quo modo, in some other way; used in the ante-Aug. per. only once in Lucr.; but freq. after that per., esp. by the histt., and by Pliny the younger).

Lit., to indicate that something has its existence or right in all but the exception given, in other respects, for the rest, otherwise; Gr. allôs, often with adj. standing either before or after it:

milites tantum, qui sequerentur currum, defuerunt: alioqui magnificus triumphus fuit,

Liv. 37, 46 Madv.;

8, 9: Hannibal tumulum tutum commodumque alioqui, nisi quod longinquae aquationis erat, cepit,

id. 30, 29, 10:

atqui si vitiis mediocribus ac mea paucis Mendosa est natura, alioquin recta,

Hor. S. 1, 6, 66 K. and H.:

solitus alioquin id temporis luxus principis intendere,

Tac. A. 13, 20 Halm; so id. ib. 4, 37; Curt. 7, 4, 8; 8, 2, 2.—Sometimes concessive, hence also with quamquam, quamvis, cum, as for the rest, besides: triumphatum de Tiburtibus: alioqui mitis victoria fuit, i. e. although in other respects the victory was, etc., Liv. 7, 19: at si tantula pars oculi media illa peresa est, Incolumis quamvis alioqui splendidus orbis ( al though in other respects uninjured and clear) occidit extemplo lumen, Lucr. 3, 414 (Lachmann rejected this line; Munro receives it and reads alioquoi):

ideo nondum eum legi, cum alioqui validissime cupiam,

Plin. Ep. 9, 35 Keil; so Plin. 10, 69, 93, § 198.—

Transf.

To indicate that something exists, avails, or has influence in other cases beside those mentioned, yet, besides, moreover (syn.:

porro, praeterea): sed haec quidem alioquin memoria magni professoris, uti interponeremus, effecit,

Cels. 8, 4:

ne pugnemus igitur, cum praesertim plurimis alioqui Graecis sit utendum,

very many other Greek words besides, Quint. 2, 14, 4 Halm:

non tenuit iram Alexander, cujus alioqui potens non erat,

of which he had not the control at other times, Curt. 4, 2, 6; Tac. H. 3, 32:

quā occasione Caesar, validus alioquin spernendis honoribus hujuscemodi orationem coepit,

id. A. 4, 37.—So in questions, Quint. 4, 5, 3.—Also et alioqui in Pliny: afficior curā; et alioqui meus pudor, mea dignitas in discrimen adducitur, Plin Ep. 2, 9, 1; so id. ib. 10, 42, 2; id. Pan. 45, 4; 68, 7; 7, 9.—And in copulative clauses with et... et, cum... tum, etc., both in general (or in other respects)... and:

et alioqui opportune situm, et transitus eā est in Labeates,

Liv. 43, 19:

mors Marcelli cum alioqui miserabilis fuit, tum quod, etc.,

id. 27, 27, 11; so Quint. 5, 6, 4; 12, 10, 63.—

To indicate that something is in itself situated so and so, or avails in a certain manner, in itself, even in itself, himself, etc.: corpus, quod illa (Phryne) speciosissima alioqui ( in herself even most beautiful) diductā nudaverat tunicā, Quint. 2, 15, 9 Spald.; 10, 3, 13; 2, 1, 4.—

Ellipt. like the Gr. allôs, and commonly placed at the beginning of a clause, to indicate that something must happen, if the previous assertion or assumption shall not be (which fact is not [p. 86] expressed), otherwise, else (cf. aliter, b. g):

vidistine aliquando Clitumnum fontem? si nondum (et puto nondum: alioqui narrāsses mihi),

Plin. Ep. 8, 8; 1, 20: Nec, si pugnent inter se, qui idem didicerunt, idcirco ars, quae utrique tradita est, non erit;

alioqui nec armorum, etc.,

Quint. 2, 17, 33; so id. 4, 2, 23:

non inornata debet esse brevitas, alioqui sit indocta,

id. 4, 2, 46:

Da mihi liberos, alioquin moriar,

Vulg. Gen. 30, 1; ib. Matt. 6, 1; ib. Heb. 9, 17:

languescet alioqui industria, si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38.—

(Eccl. Lat.) As an advers. conj., but (cf. ceterum and the Gr. alla):

alioquin mitte manum tuam et tange os ejus et carnem,

Vulg. Job, 2, 5. Cf. Hand, Turs. I. pp. 234-241.

ălĭōquī (Corssen, Ausspr. II. p. 839, questions the MS. authority for the forms ălĭ-ōquin and cĕtĕrōquin, but if they are genuine, he believes they have the prep. in affixed, as in deoin), adv. (prop. abl. alioqui, i. e. alio quo modo, in some other way; used in the ante-Aug. per. only once in Lucr.; but freq. after that per., esp. by the histt., and by Pliny the younger).

Lit., to indicate that something has its existence or right in all but the exception given, in other respects, for the rest, otherwise; Gr. allôs, often with adj. standing either before or after it:

milites tantum, qui sequerentur currum, defuerunt: alioqui magnificus triumphus fuit,

Liv. 37, 46 Madv.;

8, 9: Hannibal tumulum tutum commodumque alioqui, nisi quod longinquae aquationis erat, cepit,

id. 30, 29, 10:

atqui si vitiis mediocribus ac mea paucis Mendosa est natura, alioquin recta,

Hor. S. 1, 6, 66 K. and H.:

solitus alioquin id temporis luxus principis intendere,

Tac. A. 13, 20 Halm; so id. ib. 4, 37; Curt. 7, 4, 8; 8, 2, 2.—Sometimes concessive, hence also with quamquam, quamvis, cum, as for the rest, besides: triumphatum de Tiburtibus: alioqui mitis victoria fuit, i. e. although in other respects the victory was, etc., Liv. 7, 19: at si tantula pars oculi media illa peresa est, Incolumis quamvis alioqui splendidus orbis ( al though in other respects uninjured and clear) occidit extemplo lumen, Lucr. 3, 414 (Lachmann rejected this line; Munro receives it and reads alioquoi):

ideo nondum eum legi, cum alioqui validissime cupiam,

Plin. Ep. 9, 35 Keil; so Plin. 10, 69, 93, § 198.—

Transf.

To indicate that something exists, avails, or has influence in other cases beside those mentioned, yet, besides, moreover (syn.:

porro, praeterea): sed haec quidem alioquin memoria magni professoris, uti interponeremus, effecit,

Cels. 8, 4:

ne pugnemus igitur, cum praesertim plurimis alioqui Graecis sit utendum,

very many other Greek words besides, Quint. 2, 14, 4 Halm:

non tenuit iram Alexander, cujus alioqui potens non erat,

of which he had not the control at other times, Curt. 4, 2, 6; Tac. H. 3, 32:

quā occasione Caesar, validus alioquin spernendis honoribus hujuscemodi orationem coepit,

id. A. 4, 37.—So in questions, Quint. 4, 5, 3.—Also et alioqui in Pliny: afficior curā; et alioqui meus pudor, mea dignitas in discrimen adducitur, Plin Ep. 2, 9, 1; so id. ib. 10, 42, 2; id. Pan. 45, 4; 68, 7; 7, 9.—And in copulative clauses with et... et, cum... tum, etc., both in general (or in other respects)... and:

et alioqui opportune situm, et transitus eā est in Labeates,

Liv. 43, 19:

mors Marcelli cum alioqui miserabilis fuit, tum quod, etc.,

id. 27, 27, 11; so Quint. 5, 6, 4; 12, 10, 63.—

To indicate that something is in itself situated so and so, or avails in a certain manner, in itself, even in itself, himself, etc.: corpus, quod illa (Phryne) speciosissima alioqui ( in herself even most beautiful) diductā nudaverat tunicā, Quint. 2, 15, 9 Spald.; 10, 3, 13; 2, 1, 4.—

Ellipt. like the Gr. allôs, and commonly placed at the beginning of a clause, to indicate that something must happen, if the previous assertion or assumption shall not be (which fact is not [p. 86] expressed), otherwise, else (cf. aliter, b. g):

vidistine aliquando Clitumnum fontem? si nondum (et puto nondum: alioqui narrāsses mihi),

Plin. Ep. 8, 8; 1, 20: Nec, si pugnent inter se, qui idem didicerunt, idcirco ars, quae utrique tradita est, non erit;

alioqui nec armorum, etc.,

Quint. 2, 17, 33; so id. 4, 2, 23:

non inornata debet esse brevitas, alioqui sit indocta,

id. 4, 2, 46:

Da mihi liberos, alioquin moriar,

Vulg. Gen. 30, 1; ib. Matt. 6, 1; ib. Heb. 9, 17:

languescet alioqui industria, si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38.—

(Eccl. Lat.) As an advers. conj., but (cf. ceterum and the Gr. alla):

alioquin mitte manum tuam et tange os ejus et carnem,

Vulg. Job, 2, 5. Cf. Hand, Turs. I. pp. 234-241.

vĕl, conj. and adv. [old imv. of volo] prop., will, choose, take your choice; hence,

As disjunctive conjunction, to introduce an alternative as a matter of choice or preference, or as not affecting the principal assertion (while aut introduces an absolute or essential opposition; cf. Madv. Gr. § 436; Zumpt, Gr. § 339; Fischer, Gr. § 383).

Singly.

In gen., or (if you will), or else, or (at your pleasure), or (at least), or (it is indifferent), or (what is the same thing), etc.:

dic igitur me passerculum... haedillum me tuom dic esse vel vitellum,

Plaut. As. 3, 3, 77: viginti minis? Ba. Utrum vis, vel quater quinis minis, id. Ps. 1, 3, 111:

lege vel tabellas redde,

id. ib. 1, 1, 29:

in solem ponito vel sine sale in defrutum condito,

Cato, R. R. 7: orabant (sc. Ubii), ut sibi auxilium ferret... vel... exercitum modo Rhenum transportaret, or at least, i. e. or, if he preferred it, Caes. B. G. 4, 16:

ejusmodi conjunctionem tectorum oppidum vel urbem appellaverunt,

Cic. Rep. 1, 26, 41:

in unius voluntate vel moribus,

id. ib. 2, 28, 51:

in unā urbe vel in hac ipsā,

id. ib. 3, 10, 17:

constituere vel conservare,

id. ib. 2, 38, 64:

in ardore caelesti, qui aether vel caelum nominatur,

id. N. D. 2, 15, 41:

transfer idem ad modestiam vel temperantiam,

id. Fin. 2, 19, 60; cf. Madv. ad id. ib. 2, 25, 81:

unum illud extimescebam, ne quid turpiter facerem, vel dicam, jam effecissem,

id. Att. 9, 7, 1: haec neque confirmare argumentis neque refellere in animo est;

ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem,

Tac. G. 3.—

Esp.

With potius, to correct or make more precise what has been said, or rather:

ex hoc populo indomito vel potius immani,

Cic. Rep. 1, 44, 68:

post obitum vel potius excessum Romuli,

id. ib. 2, 30, 53:

cessit auctoritati amplissimi viri vel potius paruit,

id. Lig. 7, 22:

vide quid licentiae nobis tua liberalitas det, vel potius audaciae,

id. ib. 8, 23:

ludorum plausus vel testimonia potius,

id. Phil. 1, 15, 36:

quam valde ille reditu vel potius reversione meā laetatus!

id. Att. 16, 7, 5; id. Phil. 13, 9, 19:

novem tibi orbibus, vel potius globis conexa sunt omnia,

id. Rep. 6, 17, 17:

plurimas vel potius omnes ex se ipso virtutes contulit,

Quint. 10, 1, 109.—In climax after a negative:

tu certe numquam in hoc ordine vel potius numquam in hac urbe mansisses,

Cic. Phil. 2, 15, 38.—

So corrective, without potius:

sed haec tu melius vel optime omnium,

Cic. Fam. 4, 13, 7:

clariore vel plane perspicua,

id. Fin. 5, 20, 55; id. Lael. 12, 41:

Capua ab duce eorum Capye, vel. quod propius vero est, a campestri agro appellata,

Liv. 4, 37, 1:

cum P. Decius se in Samnium vel in Etruriam proficisci paratum esse ostendisset,

id. 10, 26, 4.—Esp. in the phrase vel dicam, or let me rather say, or rather:

quando enim nobis, vel dicam aut oratoribus bonis aut poëtis, ullus... ornatus defuit?

Cic. Fin. 1, 3, 10; id. Brut. 57, 207; id. Cael. 31, 75; id. Phil. 2, 12, 30; id. Att. 9, 7, 1; Suet. Calig. 13.—So intensive, or I may even say (cf. II. A. 3. infra):

omnes binos consules, vel dicam amplius, omnia nomina,

Varr. L. L. 8, p. 106 Bip.:

a plerisque vel dicam ab omnibus,

Cic. Fam. 4, 7, 3; id. Brut. 70, 246.—

Vel etiam, or even:

ut expositio quarundam rerum gestarum vel etiam fabulosarum,

Quint. 4, 3, 12. —

= aut, or else.

With an alternative necessary consequence:

id autem nec nasci potest nec mori, vel concidat omne caelum omnisque natura consistat necesse est,

Cic. Tusc. 1, 23, 54 Tischer ad loc.:

vel tu ne faceres tale in adulescentiā,

Plaut. Ps. 1, 5, 22.—

In gen. ( poet. and post class.):

si copias armatorum... secum expenderent, vincendum illā acie vel cadendum esse,

Tac. A. 14, 35:

mortem omnibus ex naturā aequalem oblivione apud posteros vel gloriă distingui,

id. H. 1, 21; cf. id. A. 14, 61; 14, 62:

quod imperium variā sorte laetum rei publicae aut atrox, principibus prosperum vel exitio fuit,

id. H. 2, 1 init.; 2, 10; 2, 68; cf. Ov. M. 9, 624 sq.; 15, 601 sq.—

In a subordinate alternative after aut:

nec aut tibi ipsi aut huic Secundo vel huic Apro ignotas,

Tac. Or. 28:

ne contra Gai quidem aut Claudii vel Neronis... domum,

id. H. 2, 76:

abscedens in hortos aut Tusculanum vel Antiatem in agrum,

id. A. 14, 3 init.:

dementiae quoque judicia aut propter id quod factum est aut propter id quod adhuc fieri vel non fieri potest instituuntur,

Quint. 7, 4, 29.—

As co-ordinate.

Vel... vel, either... or, be it... or; in gen. (class.; but where the alternatives are necessary and exclusive, that is, where one must be right and the other wrong, aut... aut is used; v. infra, and cf. Madv. ad Cic. Fin. 4, 11, 27): sed hic numquis adest? Pa. Vel adest vel non, i. e. just as you please, Plaut. Mil. 4, 2, 28 Brix ad loc.:

paucis me misit ad eam... vel ut ducentos Philippos reddat aureos, vel ut hinc eat secum,

id. Bacch. 4, 1, 18 sq.:

ubi illic biberit, vel servato meum modum vel ego dabo,

id. Stich. 5, 4, 37:

vel tu me vende, vel face quod tibi lubet,

id. Pers. 3, 1, 70:

nunc quamobrem huc sum missa, amabo, vel tu mihi ajas, vel neges,

id. Rud. 2, 4, 14; cf. id. ib. 5, 2, 44:

Allobrogibus sese vel persuasuros... existimabant, vel vi coacturos, ut, etc.,

Caes. B. G. 1, 6:

ut (Romani) vel sibi agros attribuant vel patiantur eos tenere, etc.,

id. ib. 4, 7:

vel sumptuosae vel desidiosae illecebrae,

Cic. Rep. 2, 4, 8:

in omni vel officio vel sermone sollers,

id. ib. 2, 21, 37:

maximum virtutis vel documentum, vel officium,

id. ib. 1, 20, 33:

pace vel Quirini vel Romuli dixerim,

id. Off. 3, 10, 42:

erant quaestiones vel de caede vel de vi,

id. Mil. 5, 13; 7, 20; id. Leg. 3, 14, 32; id. Lig. 6, 17; id. Deiot. 1, 1; 5, 13; id. Brut. 69, 242:

animus vel bello vel paci paratus,

Liv. 1, 1, 8:

hunc ordinem ex censu descripsit vel paci decorum vel bello,

id. 1, 42, 5: Etruriam et Samnium provincias esse;

utram mallet eligeret: suo exercitu se vel in Etruriā vel in Samnio rem gesturum,

id. 10, 19, 9:

gladioque ruptis omnibus loris, oraculi sortem vel elusit vel implevit,

Curt. 3, 1, 18:

nihil illo fuisset excellentius vel in vitiis vel in virtutibus,

Nep. Alcib. 1, 1; 2, 1; id. Milt. 3, 4.—

Connected with aut, but not corresponding to it (cf. infra, 2. e.):

num aut tuum aut cujusquam nostrum nomen vel Caucasum hunc transcendere potuit vel illum Gangem transnatare?

Cic. Rep. 6, 20, 22:

ubi enim potest illa aetas aut calescere vel apricatione melius vel igni aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius?

id. Sen. 16, 57:

si velim scribere quid aut legere aut canere vel voce vel fidibus, aut geometricum quiddam aut physicum aut dialecticum explicare, etc.,

id. Div. 2, 59, 122.—

Esp.

With weakened disjunctive force (nearly = et... et). quemadmodum ille vel Athenis vel Rhodi se doctissimorum hominum sermonibus dedisset, Cic. de Or. 2, 1, 3:

multos sine ratione, sine litteris, quā vel inpudentia vel fames duxit, ruentes,

Quint. 2, 20, 2:

affectus vel illos mites vel hos concitatos in suā potestate habuisse,

id. 10, 1, 48: eadem quaestio potest eundem vel accusatorem facere vel reum, id. 3, 6, 18: et nundina vetera ex ordine instituit, vel dies vel tempora, Lampr Alex. Sev. 43: pestilentia tanta exstiterat vel Romae, vel Achaicis urbibus, ut, etc., Treb. Gall. 5.—

More than twice, either... or... or, etc. tu vel suda, vel peri algu, vel tu aegrota, vel vale, Plaut. Rud. 2, 7, 24:

hance tu mihi vel vi vel clam vel precario Fac tradas: meā nil re fert, dum potiar modo,

Ter. Eun. 2, 3, 28:

vel in tempestate, vel in agris, vel in corporibus,

Cic. Rep. 1, 44, 68:

vel quod ita vivit vel quod ita rem publicam gerit vel quod ita factus est,

id. Phil. 2, 5, 10:

vel spectator laudum tuarum vel particeps vel socius vel minister consiliorum,

id. Fam. 2, 7, 2; id. Red. Quir. 9, 23;

so eight times,

id. Rep. 1, 3, 6. —

The second (or last) vel strengthened,

By etiam:

quae vel ad usum vitae vel etiam ad ipsam rem publicam conferre possumus,

or even, Cic. Rep. 1, 8, 30; so id. ib. 1, 29, 45; 2, 1, 1; cf.:

ut vel ea defendam, quae Pompejus velit, vel taceam, vel etiam ad nostra me studia referam litterarum,

id. Fam. 1, 8, 3.—

By vero etiam:

in mediocribus vel studiis vel officiis, vel vero etiam negotiis,

Cic. Rep. 1, 3, 4.—

By omnino: haec vel ad odium, vel ad misericordiam, vel omnino ad animos judicum movendos ex iis quae sunt ante posita, sumentur ( or in general), Cic. Part. Or. 36, 128.—

Rarely after a negative = neque, nor:

neque satis Bruto... vel tribunis militum constabat, quid agerent,

Caes. B. G. 3, 14.—

In irregular construction, without the second vel:

utrumque est in his, quod ab hoc oratore abhorreat: vel quod omnis, qui sapientes non sint, insanos esse dicunt... accedit quod, etc.,

Cic. de Or. 3, 18, 65; id. Att. 11, 7, 5; cf. esp. Lucr. 5, 383 sqq. Munro ad loc. —

Vel... vel = aut... aut:

habere ea, quae secundum naturam sint, vel omnia vel plurima et maxima,

i. e. so nearly all that the difference is unimportant, Cic. Fin. 4, 11, 27; cf.

Madv. ad loc.: cum bonā quidem spe, ut ait idem, vel vincendi vel in libertate moriendi,

id. Att. 7, 9, 4.—For vel... vel, in a subordinate alternative after aut, v. the examples under I. B. 1. b. supra.—

Vel, correl. with aut (post-Aug. and rare):

verborum quoque vis ac proprietas confirmatur vel praesumptione... aut reprehensione,

Quint. 9, 2, 18:

voces... aut productione tantum vel correptione mutatae,

id. 9, 3, 69 (but the line Ov. M. 1, 546, is spurious); so,

aut... aut... vel: ut aut de nomine aut scripto et sententiā vel ratiocinatione quaeratur,

Quint. 3, 6, 72:

aut... aut... aut... aut... vel,

id. 8, 6, 68 sq.; cf.:

ubi regnat Protogenes aliquis vel Diphilus aut Erimarchus,

Juv. 3, 120.

As intens. particle (prop. ellipt., implying an alternative the first member of which is omitted, something else or even this, etc.).

In gen., or even, if you will, or indeed, or... itself, even, assuredly, certainly.

With subst.:

tum opsonium autem pol vel legioni sat est,

Plaut. Aul. 3, 6, 24; id. Capt. 1, 2, 23; id. Curc. 5, 2, 13:

ita me di ament, vel in lautumiis, vel in pistrino mavelim Agere aetatem, Quam, etc.,

Plaut. Poen. 4, 2, 5: Ep. Si arte poteris accubare. Ge. Vel inter cuneos ferreos, id. Stich. 4, 2, 39:

vel rex semper maxumas Mihi agebat gratias,

Ter. Eun. 3, 1, 7:

sed tamen vel regnum malo quam liberum populum,

Cic. Rep. 3, 34, 46:

isto quidem modo vel consulatus vituperabilis est,

id. Leg. 3, 10, 23:

cum se vel principes ejus consilii fore profiterentur,

Caes. B. G. 7, 37:

vel Priamo miseranda manus,

Verg. A. 11, 259:

ego vel Prochytam praepono Suburae,

Juv. 3, 5:

facile me paterer vel illo ipso acerrimo judice quaerente vel apud Cassianos judices... pro Sex. Roscio dicere,

Cic. Rosc. Am. 30, 85:

populus Romanus auctoritatem suam vel contra omnes defendere potest,

even if necessary, id. Imp. Pomp. 22, 63:

id se probaturum vel ipso Verginio judice,

Liv. 3, 44, 10:

belli necessitatibus eam patientiam non adhibebimus, quam vel lusus ac voluptas elicere solet?

id. 5, 6, 3:

timebant ne Romana plebs... vel cum servitute pacem acciperet,

even if it should involve their enslavement, id. 2, 9, 5.—

With adjj.: Ch. Pax, te tribus verbis volo. Sy. Vel trecentis, Plaut. Trin. 4, 2, 122: Ca. Ut opperiare hos sex dies saltem modo... Ba. Animo bono es. Vel sex mensis opperibor, id. Ps. 1, 3, 89; cf.: jam hercle vel ducentae [p. 1964] minae, id. ib. 1, 3, 68;

1, 3, 111: hoc ascensu vel tres armati quamlibet multitudinem arcuerint,

Liv. 9, 24, 7: Ph. Dane suavium? Di. Immo vel decem, Plaut. Truc. 2, 4, 22:

ego illum eunuchum, si opus sit, vel sobrius,

Ter. Eun. 3, 2, 26:

si sit opus, vel totum triduom,

id. ib. 2, 1, 17:

haec sunt omnia ingenii vel mediocris,

Cic. de Or. 2, 27, 119.—

With verbs: namque edepol quamvis desubito vel cadus vorti potest, may even be turned over, i. e. will be empty, Plaut. Stich. 5, 4, 39:

ubi ego hinc abiero, vel occidito,

if you will, even, Ter. Phorm. 1, 2, 93:

per me vel stertas licet, inquit Carneades, non modo quiescas,

Cic. Ac. 2, 29, 93:

ut ipsis sententiis, quibus proluserunt, vel pugnare possint,

id. de Or. 2, 80, 325:

cum vel abundare debeam, cogor mutuari,

id. Att. 15 15, 3—

With pronn.:

videndum erit, quid quisque vel sine nobis aut possit consequi aut non possit,

Cic. Off. 1, 18, 59:

existiment quod velint, ac vel hoc intellegant,

id. Fin. 5, 11, 33:

est tibi ex his ipsis qui assunt bella copia, vel ut a te ipso ordiare,

especially as you can begin with yourself, id. Rep. 2, 40, 67.—

With superlatives, to denote the highest possible degree, the very; the utmost; the most...possible.

With adjj.: hoc invenisset unum ad morbum illum homini vel bellissimum, the very loveliest, the most beautiful possible, Lucil. ap. Non. 527, 28:

vidi in dolore podagrae ipsum vel omnium maximum Stoicorum Posidonium,

Cic. Fragm. ib. 32:

hoc in genere nervorum vel minimum, suavitatis autem est vel plurimum,

the very least... the utmost possible, id. Or. 26, 91:

quarum duarum (civitatum) si adessent (legationes), duo crimina vel maxima minuerentur,

id. Div. in Caecil. 5, 14:

patre meā sententiā vel eloquentissimo temporibus illis,

the most eloquent possible, id. de Or. 2, 23, 98:

quod erat ad obtinendam potentiam nobilium vel maximum, vehementer id retinebatur,

id. Rep. 2, 32, 56:

cujus (sc. Hannibalis) eo tempore vel maxima apud regem auctoritas erat,

Liv. 36, 41, 2:

vident unum senatorem vel tenuissimum esse damnatum,

Cic. Verr. 1, 16, 46:

fora templaque occupabantur, ut vel exspectatissimi triumphi laetitia praecipi posset,

Hirt. B. G. 8, 51:

sed vel potentissima apud Amphictyonas aequi tractatio est,

Quint. 5, 10, 118; 11, 1, 81.—

With advv.:

vel studiosissime quaerere,

Cic. Rep. 1, 10, 15:

cum Sophocles vel optime scripserit Electram,

id. Fin. 1, 2, 5:

vel maxime confirmare,

id. N. D. 2, 65, 162; so,

vel maxime,

id. Ac. 2, 3, 9; id. de Or. 1, 8, 32; id. Att. 9, 12, 3; Quint. 1, 3, 12; 4, 3, 4.—

In adding an instance implying that other instances might be mentioned at will, or this one; for instance, for example, as for example, in particular:

Per pol quam paucos reperias Fideles amatores... Vel hic Pamphilus jurabat quotiens Bacchidi, etc.,

Ter. Hec. 1, 1, 3:

vel heri in vino quam inmodestus fuisti,

id. Heaut. 3, 3, 7: nullast tam facilis res quin difficilis siet Quom invitus facias;

vel me haec deambulatio... ad languorum dedit,

id. ib. 4, 6, 1:

sed suavis accipio litteras, vel quas proxime acceperam, quam prudentis!

Cic. Fam. 2, 13, 1:

cujus innumerabilia sunt exempla, vel Appii majoris illius, qui, etc.,

id. de Or. 2, 70, 284.—

Concessive.

With superlatives, perhaps:

adulescens vel potentissimus nostrae civitatis,

Cic. Rosc. A. 2, 6:

domus vel optima Messanae, notissima quidem certe,

the best known, at any rate, if not the finest, id. Verr. 2, 4, 2, § 3.—

= saltem, at least:

quā re etsi minus veram causam habebis, tamen vel probabilem aliquam poteris inducere,

Cic. Fam. 11, 22, 2:

plurimi semetipsos exhortantur vel aliquas partes earum (scientiarum) addiscere, quamvis universas percipere non possint,

Col. 11, 1, 11:

ac, ni flexisset animos, vel Aegypti praefecturam concedi sibi oraret,

Suet. Ner. 47:

ut messe vel unā releves colla perusta,

Mart. 10, 12, 5; Plin. Ep. 1, 12, 8; cf. Madv. ad Cic. Fin. 4, 16, 43.

sisto, stĭti (Charis. p. 220, and Diom. p. 369, give steti for both sisto and sto, confining stiti to the compounds of both. But steti, as perfect of sisto, is late jurid. Lat., and perh. dub.;

for steterant,

Verg. A. 3, 110;

steterint,

id. ib. 3, 403; Liv. 8, 32, 12, belong to stare; cf. also Gell. 2, 14, 1 sqq.; and v. Neue, Formenl. 2, 461 sq.), stătum [root stă, strengthened by reduplication; cf. histêmi], used in two general senses, I. To cause to stand, place, = colloco, pono; II. To stand, be placed, = sto.

Sistere, in gen., = collocare (in class. prose only in the partic. uses, v. A. 4. C. and D., infra).

Causative, with acc.

To place = facere ut stet; constr. with in and abl., with abl. alone, and with ad, super, etc., and acc.:

O qui me gelidis in vallibus Haemi Sistat,

Verg. G. 2, 489:

tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,

id. A. 3, 117 (classis stat;

v. sto): inque tuo celerem litore siste gradum,

Ov. H. 13, 102 (cf. infra, III. 2. A.):

jaculum clamanti (al. clamantis) sistit in ore,

plants the dart in his face, Verg. A. 10, 323:

disponit quas in fronte manus, medio quas robore sistat,

Stat. Th. 7, 393:

(equum ligneum) sacratā sistimus arā,

Verg. A. 2, 245:

aeternis potius me pruinis siste,

Stat. Th. 4, 395: ut stata (est) lux pelago, as soon as light was set ( shone) on the sea, id. ib. 5, 476:

victima Sistitur ante aras,

Ov. M. 15, 132:

quam (suem) Aeneas ubi... sistit ad aram,

Verg. A. 8, 85:

post haec Sistitur crater,

Ov. M. 8, 669: vestigia in altero (monte) sisti (non posse), that no footprints can be placed ( made) on the other mountain, Plin. 2, 96, 98, § 211:

cohortes expeditas super caput hostium sistit,

Tac. H. 3, 77; cf. id. A. 12, 13; Stat. Th. 4, 445; Sil. 4, 612. —

To place, as the result of guidance or conveyance; hence, to convey, to send, lead, take, conduct to, = facere ut veniat; constr. with in and abl., with abl. alone, and with advv. of place: officio meo ripā sistetur in illā Haec, will be carried by me to, etc., Ov. M. 9, 109:

terrā sistēre petitā,

id. ib. 3, 635:

(vos) facili jam tramite sistam,

Verg. A. 6, 676:

ut eum in Syriā aut Aegypto sisterent orabat,

to convey him to, Tac. H. 2, 9.—So with hic (= in with abl.) or huc (= in with acc.):

hic siste patrem,

Sen. Phoen. 121:

Annam huc siste sororem,

Verg. A. 4, 634.—

To place an army in order of battle, draw up, = instruere:

aciem in litore sistit,

Verg. A. 10, 309; cf.:

sistere tertiam decimam legionem in ipso aggere jubet,

Tac. H. 3, 21.—

Se sistere = to betake one's self, to present one's self, to come (so twice in Cicero's letters):

des operam, id quod mihi affirmasti, ut te ante Kal. Jan., ubicumque erimus, sistas,

Cic. Att. 3, 25:

te vegetum nobis in Graeciā sistas,

id. ib. 10, 16, 6 (cf. infra, E.):

hic dea se primum rapido pulcherrima nisu Sistit,

Verg. A. 11, 853.—

With two acc. (cf.: praesto, reddo) = to cause to be in a certain condition, to place, etc.; often with dat. of interest (ante- and post-class., and poet.; cf.

supra, 4.): ego vos salvos sistam,

I will place you in safety, see you to a safe place, Plaut. Rud. 4, 4, 5:

omnia salva sistentur tibi,

all will be returned to you in good order, id. ib. 5, 3, 3; so,

suam rem sibi salvam sistam,

id. Poen. 5, 2, 123; cf.:

rectius tacitas tibi res sistam, quam quod dictum est mutae mulieri,

will keep your secrets, id. ib. 4, 2, 54:

neque (dotem) incolumem sistere illi, et detraxe autument,

that you deliver it entire to her, id. Trin. 3, 3, 15:

cum te reducem aetas prospera sistet,

Cat. 64, 238: tu modo servitio vacuum me siste (= praesta) superbo, set me free from, Prop. 4, 16 (3, 17), 42:

tutum patrio te limine sistam,

will see you safe home, Verg. A. 2, 620:

praedā onustos triumphantesque mecum domos reduces sistatis,

Liv. 29, 27, 3 Weissenb. ad loc.:

Pelasgis siste levem campum,

Stat. Th. 8, 328:

modo se isdem in terris victorem sisterent,

Tac. A. 2, 14:

operā tuā sistas hunc nobis sanum atque validum,

give him back to us, safe and sound, Gell. 18, 10, 7: ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28.—

Neutr, with double nom., = exsistere, to be, to become: judex extremae sistet vitaeque necisque, he will become a judge, etc., Manil. 4, 548 (dub.):

tempora quod sistant propriis parentia signis,

id. 3, 529 (dub.; al. sic stant; cf. infra, II.).—

As neuter verb, to stand, rest, be placed, lie ( poet.);

constr. like sto: ne quis mihi obstiterit obviam, nam qui obstiterit, ore sistet,

will lie on his face, Plaut. Capt. 4, 2, 13 Brix ad loc.: (nemo sit) tantā gloriā... quin cadat, quin capite sistat, will be placed or stand on his head, id. Curc. 2, 3, 8:

ibi crebro, credo, capite sistebant cadi,

id. Mil. 3, 2, 36 Lorenz (Brix, hoc illi crebro capite):

ipsum si quicquam posse in se sistere credis,

to rest upon itself, Lucr. 1, 1057:

neque posse in terrā sistere terram,

nor can the earth rest upon itself, id. 2, 603:

at conlectus aquae... qui lapides inter sistit per strata viarum,

id. 4, 415:

incerti quo fata ferant, ubi sistere detur,

to rest, to stay, Verg. A. 3, 7; cf.:

quaesitisque diu terris, ubi sistere detur,

Ov. M. 1, 307. —

As jurid. term.

In both a causative and neuter sense = to produce in court, or to appear in court after being bound over by the judge or by promise to the adversary (vadimonium); constr. either absol. or with the dat. of the adversary to whom the promise is made (alicui sisti), to appear upon somebody's demand; also, in judicio sisti. The present active is either used reflexively (se sistere = to appear), or with a transitive object (sistere aliquem = to produce in court one in whose behalf the promise has been made). The present passive, sisti, sistendus, sistitur, = to appear or to be produced. The perfect act., stiti, stitisse, rarely the perfect passive, status sum, = to have appeared, I appeared. So in all periods of the language:

cum autem in jus vocatus fuerit adversarius, ni eo die finitum fuerit negotium, vadimonium ei faciendum est, id est ut promittat se certo die sisti,

Gai. 4, 184:

fit ut Alfenus promittat, Naevio sisti Quinctium,

that Quinctius would be forthcoming upon Naevius's complaint, Cic. Quint. 21, 67; cf. id. ib. 8, 30 (v. infra, B.):

testificatur, P. Quinctium non stitisse, et se stitisse,

id. ib. 6, 25:

quin puellam sistendam promittat (= fore ut puella sistatur in judicio),

Liv. 3, 45, 3:

interrogavit quisquam, in quem diem locumque vadimonium promitti juberet, et Scipio manum ad ipsam oppidi, quod obsidebatur, arcem protendens: Perendie sese sistant illo in loco,

Gell. 7, 1, 10:

si quis quendam in judicio sisti promiserit, in eādem causā eum debet sistere,

Dig. 2, 11, 11:

si servum in eādem causā sistere promiserit, et liber factus sistatur,... non recte sistitur,

ib. 2, 9, 5:

sed si statu liberum sisti promissum sit, in eādem causā sisti videtur, quamvis liber sistatur,

ib. 2, 9, 6:

cum quis in judicio sisti promiserit, neque adjecerit poenam si status non esset,

ib. 2, 6, 4:

si quis in judicio secundum suam promissionem non stitit,

ib. 2, 11, 2, § 1; cf. ib. 2, 5, 1; 2, 8, 2; 2, 11, 2, § 3.—

Vadimonium sistere, to present one's self in court, thus keeping the solemn engagement (vadimonium) made to that effect; lit., to make the vadimonium stand, i. e. effective, opp. deserere vadimonium = not to appear, to forfeit the vadimonium. The phrase does not occur in the jurists of the Pandects, the institution of the vadimonium being abolished by Marcus Aurelius. It is found in the following three places only: quid si vadimonium capite obvoluto stitisses? Cat. ap. Gell. 2, 14, 1: ut Quinctium sisti Alfenus promitteret. Venit Romam Quinctius;

vadimonium sistit,

Cic. Quint. 8, 30:

ut nullum illa stiterit vadimonium sine Attico,

Nep. Att. 9; Gai. 4, 185; cf. diem sistere under status, P. a. infra.—

Transf., out of judicial usage, in gen., = to appear or present one's self, quasi ex vadimonio; constr. absol. or with dat. of the person entitled to demand the appearance:

ubi tu es qui me vadatus's Veneriis vadimoniis? Sisto ego tibi me, et mihi contra itidem ted ut sistas suadeo (of a lover's appointment),

Plaut. Curc. 1, 3, 5; so,

tibi amatorem illum alacrem vadimonio sistam,

produce, App. M. 9, p. 227, 14:

nam promisimus carnufici aut talentum magnum, aut hunc hodie sistere,

Plaut. Rud. 3, 4, 73:

vas factus est alter ejus sistendi, ut si ille non revertisset, moriendum esset sibi,

Cic. Off. 3, 10, 45. —

Fana sistere, acc. to Festus anciently used, either = to place ( secure and fix places for) temples in founding a city, or to place the couches in the lectisternia:

sistere fana, cum in urbe condendā dicitur, significat loca in oppido futurorum fanorum constituere: quamquam Antistius Labeo, in commentario XV. juris pontificii ait fana sistere esse lectisternia certis locis et diebus habere,

Fest. p. 267 Lind. To this usage Plaut. perh. alludes:

apud illas aedis sistendae mihi sunt sycophantiae,

the place about that house I must make the scene of my tricks, Plaut. Trin. 4, 2, 25.—

Sistere monumenta, etc., or sistere alone, to erect statues, etc. (= statuere; post-class. and rare;

mostly in Tac.): ut apud Palatium effigies eorum sisteret,

Tac. A. 15, 72:

cum Augustus sibi templum sisti non prohibuisset,

id. ib. 4 37:

at Romae tropaea de Parthis arcusque sistebantur,

id. ib. 15, 18:

monuere ut... templum iisdem vestigiis sisteretur,

id. H. 4, 53:

sistere monumenta,

Aus. Ep. 24, 55: Ast ego te... Carthaginis arce Marmoreis sistam templis (cf. histanai tina), Sil. 8, 231; v. statuo.

Sistere = to cause what is tottering or loose to stand firm, to support or fasten; and neutr., to stand firm.

Causative (rare;

perh. not in class. prose) = stabilire: sucus... mobilis (dentes) sistit,

Plin. 20, 3, 8, § 15; and trop.: hic (Marcellus) rem Romanam magno turbante tumultu Sistet (cf.: respublica stat;

v. sto),

Verg. A. 6, 858; cf.:

non ita civitatem aegram esse, ut consuetis remediis sisti posset,

Liv. 3, 20, 8 (where sisti may be impers.; v. infra, III. C.).—

Neutr., to stand firm, to last, = stare:

nec mortale genus, nec divum corpora sancta Exiguom possent horai sistere tempus,

Lucr. 1, 1016: qui rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur, Cotta ap. Cic. Verr. 2, 3, 96, § 223.—

Neutr., to stand firm, to resist:

nec quicquam Teucros Sustentare valet telis, aut sistere contra,

Verg. A. 11, 873; so with dat. = resistere:

donec Galba, inruenti turbae neque aetate neque corpore sistens, sella levaretur,

Tac. H. 1, 35; cf. sisti = resistere, III. B. 1. f. infra.

Sistere = to stand still, and to cause to stand still.

Neutr. = stare (rare; in Varr., Tac., and the poets).

To stand still:

solstitium dictum est quod sol eo die sistere videatur,

Varr. L. L. 5, p. 53 (Bip.):

sistunt amnes,

Verg. G. 1, 479:

incurrit, errat, sistit,

Sen. Herc. Oet. 248.—

To remain, stop:

Siste! Quo praeceps ruis?

Sen. Thyest. 77; id. Oedip. 1050:

vis tu quidem istum intra locum sistere?

will you remain in that position? Tac. A. 4, 40.—

Trop., to stop, not to go any farther:

depunge, ubi sistam,

Pers. 6, 79:

nec in Hectore tracto sistere,

to stop at the dragging of Hector, Stat. Achill. 1, 7.—

To cease (dub.):

hactenus sistat nefas' pius est,

if his crime ceases here, he will be pious, Sen. Thyest. 744 (perh. act., to stop, end).—

Causative (not ante-Aug.; freq. in Tac., Plin., and the poets).

To arrest, stop, check an advancing motion.

With gradum:

plano sistit uterque gradum,

arrest their steps, Prop. 5 (4), 10, 36; Verg. A. 6, 465:

siste properantem gradum,

Sen. Herc. Fur. 772:

repente sistunt gradum,

Curt. 4, 6, 14. —With pedem, Ov. R. Am. 80.—

With fugam, to stop, stay, check, stem, arrest the flight:

fugam foedam siste,

Liv. 1, 12, 5:

si periculo suo fugam sistere posset,

id. 30, 12, 1; so Curt. 8, 14, 37; 4, 16, 2; 8, 3, 2; Tac. A. 12, 39.—

Of vehicles, horses, etc.:

esseda siste,

Prop. 2, 1, 76:

equos,

Verg. A. 12, 355:

quadrijugos,

Stat. Achill. 2, 429; so id. Th. 5, 364.—

With iter, to arrest the advance of an army, to halt:

exercitus iter sistit,

Tac. H. 3, 50.—

With bellum, to halt (cf. infra, D.):

Aquilejae sisti bellum expectarique Mucianum jubebat,

Tac. H. 3, [p. 1712] 8.—

Of living objects, in gen.

To arrest their course, make them halt:

aegre coercitam legionem Bedriaci sistit,

Tac. H. 2, 23:

festinantia sistens Fata,

staying the hurrying Fates, Stat. S. 3, 4, 24.—So, se sistere with ab, to desist from:

non prius se ab effuso cursu sistunt,

Liv. 6, 29, 3; hence, to arrest by wounding, i. e. to wound or kill:

aliquem cuspide,

Sil. 1, 382; 1, 163; so,

cervum vulnere sistere,

id. 2, 78.—

To stop a hostile attack of persons, to resist them, ward them off:

ut non sisterent modo Sabinas legiones, sed in fugam averterent,

Liv. 1, 37, 3:

ibi integrae vires sistunt invehentem se jam Samnitem,

id. 10, 14, 18:

nec sisti vis hostium poterat,

Curt. 5, 3, 11:

nec sisti poterant scandentes,

Tac. H. 3, 71; 5, 21. —

Trop., to stop the advance of prices:

pretia augeri in dies, nec mediocribus remediis sisti posse,

Tac. A. 3, 52.—

To arrest the motion of fluids.

Of water:

sistere aquam fluviis,

Verg. A. 4, 489:

amnis, siste parumper aquas,

Ov. Am. 3, 6, 2:

quae concita flumina sistunt,

id. M. 7, 154:

sistito infestum mare,

calm, Sen. Agam. 523; cf. Ov. M. 7, 200; id. H. 6, 87; Plin. 28, 8, 29, § 118.—

Of blood and secretions:

(ea) quibus sistitur sanguis parari jubet,

Tac. A. 15, 54:

sanguinem,

Plin. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239; 27, 4, 5, § 18:

haemorrhoidum abundantiam,

id. 27, 4, 5, § 19:

fluctiones,

id. 20, 8, 27, § 71, 34, 10, 23, § 105; 35, 17, 57, § 195:

nomas,

id. 30, 13, 39, § 116; 24, 16, 94, § 151:

mensis,

id. 23, 6, 60, § 112:

vomitiones,

id. 20, 20, 81, § 213:

alvum bubus,

id. 18, 16, 42, § 143:

alvum,

stop the bowels, id. 23, 6, 60, § 113; 22, 25, 59, § 126; 20, 5, 18, § 37:

ventrem,

id. 20, 23, 96, § 256; Mart. 13, 116.—

To arrest the motion of life, make rigid:

ille oculos sistit,

Stat. Th. 2, 539.—

To end, put an end to (= finem facere alicui rei); pass., to cease:

querelas,

Ov. M. 7, 711:

fletus,

id. ib. 14, 835:

lacrimas,

id. F. 1, 367; 480; 6, 154:

minas,

id. Tr. 1, 2, 60:

opus,

id. H. 16 (17), 266; id. M. 3, 153:

labores,

id. ib. 5, 490:

furorem,

Stat. Th. 5, 663:

furialem impetum,

Sen. Med. 157; id. Agam. 203:

pace tamen sisti bellum placet,

Ov. M. 14, 803:

antequam summa dies spectacula sistat,

id. F. 4, 387:

sitim sistere,

to allay, id. P. 3, 1, 18:

nec primo in limine sistit conatus scelerum,

suppresses, Stat. S. 5, 2, 86:

ruinas,

to stop destruction, Plin. Pan. 50, 4:

ventum,

to ward off, turn the wind, id. Ep. 2, 17, 17;

(motus terrae) non ante quadraginta dies sistuntur, = desinunt,

Plin. 2, 82, 84, § 198.—

Sistere with intra = to confine, keep within:

transgresso jam Alpes Caecina, quem sisti intra Gallias posse speraverant,

Tac. H. 2, 11:

dum populatio lucem intra sisteretur,

provided the raids were confined to day-time, id. A. 4, 48. —

Impers. and trop., to arrest or avoid an impending misfortune, or to stand, i. e. to endure; generally in the form sisti non potest (more rarely: sisti potest) = it cannot be endured, a disaster cannot be avoided or met (once in Plaut.; freq. in Liv.; sometimes in Tac.; cf., in gen., Brix ad Plaut. Trin. 720; Drak. ad Liv. 3, 16, 4; Weissenb. ad Liv. 2, 29, 8; Gronov. ad Liv. 4, 12, 6; Beneke ad Just. 11, 1, 6).

Without a subject, res or a noun of general import being understood:

quid ego nunc agam, nisi ut clipeum ad dorsum accommodem, etc.? Non sisti potest,

it is intolerable, Plaut. Trin. 3, 2, 94:

totam plebem aere alieno demersam esse, nec sisti posse nisi omnibus consulatur,

Liv. 2, 29, 8:

si domestica seditio adiciatur, sisti non posse,

the situation will be desperate, id. 45, 19, 3:

si quem similem priore anno dedissent, non potuisse sisti,

id. 3, 9, 8:

vixque concordiā sisti videbatur,

that the crisis could scarcely be met, even by harmonious action, id. 3, 16, 4:

qualicunque urbis statu, manente disciplinā militari sisti potuisse,

these evils were endurable, id. 2, 44, 10: exercitum gravi morbo affectari, nec sisti potuisse ni, etc., it would have ended in disaster, if not, etc., id. 29, 10, 1:

qui omnes populi si pariter deficiant, sisti nullo modo posse,

Just. 11, 1, 6 Gronov. ad loc.; cf. Liv. 3, 20, 8 supra, II. A. 1.— Rarely with a subject-clause understood: nec jam sisti poterat, and it was no longer tolerable, i. e. that Nero should disgrace himself, etc., Tac. A. 14, 14.—

Rarely with quin, to prevent etc. (pregn., implying also the stopping of something; cf.

supra, III. B. 1.): neque sisti potuit quin et palatium et domus et cuncta circum haurirentur (igni),

Tac. A. 15, 39.—Hence, stătus, a, um, P. a., as attribute of nouns, occurs in several conventional phrases, as relics of archaic usage.

Status (condictusve) dies cum hoste, in the XII. Tables, = a day of trial fixed by the judge or agreed upon with the adversary;

esp., a peregrinus (= hostis),

Cic. Off. 1, 12, 37. It presupposes a phrase, diem sistere, prob.=vadimonium sistere (v. supra, I. C. 2.). Such an appointment was an excuse from the most important public duties, even for soldiers from joining the army, Cinc. ap. Gell. 16, 4, 4.—

Hence, transf.: si status condictus cum hoste intercedit dies, tamen est eundum quo imperant,

i. e. under all circumstances we must go, Plaut. Curc. 1, 1, 5.—

In certain phrases, appointed, fixed, regular (cf. statutus, with which it is often confounded in MSS.):

status dies: tres in anno statos dies habere quibus, etc.,

Liv. 39, 13, 8:

stato loco statisque diebus,

id. 42, 32, 2; so id. 5, 52, 2; 27, 23 fin.:

stato lustri die,

Sen. Troad. 781:

status sacrificii dies,

Flor. 1, 3, 16:

statum tempus, statā vice, etc.: lunae defectio statis temporibus fit,

Liv. 44, 37 init.; so id. 28, 6, 10:

stato tempore,

Tac. A. 12, 13; id. H. 4, 81; Plin. 11, 37, 65, § 173:

stata tempora (partus),

Stat. Achill. 2, 673:

adeo in illā plagā mundus statas vices temporum mutat,

Curt. 8, 19, 13; so id. 9, 9, 9; 5, 1, 23; so, feriae, etc.: feriae statae appellabantur quod certo statutoque die observarentur, Paul. ex Fest. p. 69 Lind.:

stata quinquennia,

Stat. S. 5, 3, 113:

stata sacra or sacrificia: stata sacrificia sunt quae certis diebus fieri debent,

Fest. p. 264 Lind.:

proficiscuntur Aeniam ad statum sacrificium,

Liv. 40, 4, 9; 23, 35, 3; 5, 46, 2; 39, 13, 8; Cic. Mil. 17, 45:

solemne et statum sacrificium (al. statutum),

id. Tusc. 1, 47, 113; so Liv. 23, 35, 3:

stata sacra,

Ov. F. 2, 528; Stat. Th. 1, 666:

stata foedera,

id. ib. 11, 380:

status flatus,

Sen. Ben. 4, 28:

stati cursus siderum,

Plin. 18, 29, 69, § 291 (different: statae stellae = fixed stars, Censor. D. N. 8, belonging to II. 2. supra): statae febres, intermittent fevers, returning regularly, Plin. 28, 27, 28, § 107.—

Moderate, average, normal:

inter enim pulcherrimam feminam et deformissimam media forma quaedam est, quae et a nimio pulcritudinis periculo et a summo deformitatis odio vacat, qualis a Q. Ennio perquam eleganti vocabulo stata dicitur...Ennius autem eas fere feminas ait incolumi pudicitia esse quae statā formā forent,

Gell. 5, 11, 12 -14 (v. Enn. Trag. p. 133 Vahl.).

sĕd or sĕt, conj. [cf. Freund, Cic. Mil. p. 8 sq.; old and orig. form sedum, acc. to Charis. p. 87 P., and Mar. Vict. p. 2458 P.; but more prob. an ablative from root of the reflexive pron. so- for suo-, and orig. the same with the insep. prep. 2. sēd; prop., by itself, apart; hence, but, only, etc.; cf. Corss. Ausspr. 1, p. 200 sq.], a particle of limitation, exception, or correction (cf. at and autem init.).

In gen., but, yet:

ipsum regale genus civitatis reliquis simplicibus longe anteponendum: sed ita, quoad statum suum retinet, etc.,

Cic. Rep. 2, 23, 43:

Neoptolemus apud Ennium Philosophari sibi ait necesse esse, sed paucis: nam omnino haud placere,

id. Tusc. 2, 1, 1; cf. id. Rep. 1, 18, 33:

C. Memmius perfectus litteris, sed Graecis,

id. Brut. 70, 247:

nactus es (me otiosum), sed mehercule otiosiorem operā quam animo,

id. Rep. 1, 9, 14:

quae observanda essent, multa constituit (Numa), sed ea sine impensa,

id. ib. 2, 14, 27; cf. id. ib. 1, 31, 47:

miser homo est, qui, etc....sed ille miserior qui, etc.,

Plaut. Capt. 3, 1, 2:

vera dico, sed nequicquam, quoniam non vis credere,

id. Am. 2, 2, 205:

video te testimoniis satis instructum: sed apud me argumenta plus quam testes valent,

Cic. Rep. 1, 38, 59:

(Platonis civitatem) praeclaram illam quidem fortasse, sed a vitā hominum abhorrentem et moribus,

id. ib. 2, 11, 21; cf. id. ib. 1, 40, 63:

sed id ubi jam penes sese habent, ex bonis pessumi sunt,

Plaut. Capt. 2, 1, 37:

nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris, etc....Sed si aliter ut dixi accidisset: qui possem queri? etc.,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

istos captivos sinito ambulare, si foris, si intus volent. Sed uti asserventur magnā diligentiā,

Plaut. Capt. 1, 2, 6:

non possum dicere...sed neque his contentus sum,

Cic. Rep. 1, 22, 36: nec sum in ullā re molestus civitatibus;

sed fortasse tibi, qui haec praedicem de me,

id. Att. 5, 21, 7:

non sum tantopere admiratus, sed posteaquam coepit rationem exponere,

id. Rep. 1, 14, 22:

non perfectum illud quidem, sed tolerabile est,

id. ib. 1, 26, 42:

sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,

id. ib. 2, 26, 48:

scio tibi ita placere: sed tamen velim scire, etc.,

id. ib. 1, 30, 46; cf. Plaut. As. 2, 2, 72:

difficile factu est, sed conabor tamen,

Cic. Rep. 1, 43, 66:

in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa natura saepe rationem,

id. ib. 2, 33, 57: illa quidem tristis, nec adhuc interrita vultu: Sed regina tamen, sed opaci maxima mundi;

Sed tamen inferni pollens matrona tyranni,

Ov. M. 5, 507 sq.; cf. id. ib. 7, 718:

plerique patriae, sed omnes famā atque fortunis expertes,

Sall. C. 33, 1:

ipsum quidem regem assecutus non est, sed magnam partem agminis oppresserunt,

Liv. 36, 19:

plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi. Sed hoc me beat saltem, quod perduelles vicit,

Plaut. Am. 2, 2, 15:

apponam urnam jam ego hanc in mediā viā. Sed autem, quid si hanc hinc abstulerit quispiam?

but then, id. Rud. 2, 5, 15 (cf. in the foll. II. A. 2.):

statim Luculli... eum domum suam receperunt. Sed enim hoc non solum ingenii ac litterarum, verum etiam naturae, etc.,

but indeed, Cic. Arch. 3, 5:

progeniem sed enim Trojano a sanguine duci Audierat,

Verg. A. 1, 19; 2, 164; 5, 395;

6, 28 et saep. (cf. also infra, II. A. 2.): sed enimvero, cum detestabilis altera res sit, quid ad deliberationem dubii superesse?

Liv. 45, 19, 14.—Very rarely with non (for nec tamen), introducing a qualification of a previous word:

Academici veteres beatum quidem esse etiam inter hos cruciatus fatentur, sed non ad perfectum,

Sen. Ep. 71, 18.

In partic.

Interrupting the discourse by transition to another subject or by ending the speech.

In a transition to another subject:

tristis sit (servus), si eri sint tristes: hilarus sit, si gaudeant. Set age, responde: jam vos redistis in gratiam?

Plaut. Am. 3, 3, 7; cf. id. ib. 5, 1, 20;

5, 1, 26: non impedio, praesertim quoniam feriati sumus. Sed possumus audire aliquid, an serius venimus?

Cic. Rep. 1, 13, 20:

nunc reliquorum oratorum aetates et gradus persequamur. Curio fuit igitur ejusdem aetatis fere, etc.... Scripsit etiam alia nonnulla, etc.... Sed ecce in manibus vir praestantissimo ingenio... C. Gracchus,

id. Brut. 33, 125; cf.:

sed eccum Amphitruonem, etc.,

Plaut. Am. 3, 4, 22; id. Aul. 2, 1, 55; 3, 5, 62; id. Capt. 5, 3, 20; 5, 4, 8 al.:

sed quid ego cesso?

id. As. 1, 1, 112: sed ista mox;

nunc audiamus Philum, quem, etc.,

Cic. Rep. 1, 13, 20 fin. et saep.—In recurring to a previous subject:

sed ad instituta redeamus,

Cic. Brut. 61, 220:

sed redeamus rursus ad Hortensium,

id. ib. 84, 291:

sed jam ad id, unde degressi sumus, revertamur,

id. ib. 88, 300:

sed perge de Caesare et redde quae restant,

id. ib. 74, 258 et saep.—Hence, after parenthetic clauses, but, now, I say, etc.:

equidem cum audio socrum meam Laeliam (facilius enim mulieres incorruptam antiquitatem conservant, quod multorum sermonis expertes ea tenent semper quae prima didicerunt) sed eam sic audio, ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,

Cic. de Or. 3, 12, 45:

qui (Pompeius) ut peroravit (nam in eo sane fortis fuit: non est deterritus: dixit omnia, atque interdum etiam silentio, cum auctoritate semper), sed ut peroravit, surrexit Clodius,

id. Q. Fr. 2, 3, 2.—

In breaking off, discontinuing speech:

sed satis verborum est: cura quae jussi atque abi,

Plaut. Capt. 1, 2, 16:

sed, si placet, in hunc diem hactenus,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

sed haec hactenus,

id. Off. 1, 39, 140 al.: sed quid ego haec memoro? Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 318 Vahl.):

nec requievit enim, donec Calchante ministro—Sed quid ego haec autem nequicquam ingrata revolvo? Quidve moror?

Verg. A. 2, 101: sed enim, oikonomia (epistulae) si perturbatior est, tibi assignato: te enim sequor, schediazonta, but indeed, Cic. Att. 6, 1, 11; so,

sed enim,

Verg. A. 1, 19.—

After negative clauses, to limit the negative statement, i. e. to indicate either that the assertion does not hold good at all, but something else does instead; or else that it is not exclusively true, but something else holds good in addition, but, on the contrary; and in an ascending signif., but also, but even, but in fact, etc.

In a simple opposition: non cauponantes bellum, sed belligerantes, Ferro, non auro, vitam cernamus utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 201 Vahl.); cf.: haud doctis dictis certantes, sed maledictis...Non ex jure manu consertum sed magi' ferro Rem repetunt, id. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 sq. Vahl.):

non ego erus tibi, sed servus sum,

Plaut. Capt. 2, 1, 44:

quae (hominum vestigia) ille (Aristippus) non ex agri consiturā, sed ex doctrinae indiciis interpretabatur,

Cic. Rep. 1, 17, 29:

nec leges imponit populo, quibus ipse non pareat, sed suam vitam, ut legem, praefert suis civibus,

id. ib. 1, 34, 52;

1, 13, 19: neque hac nos patria lege genuit, ut...sed ut, etc.,

id. ib. 1, 4, 8:

non quod...sed quod, etc.,

id. ib. 1, 18, 30.—With contra:

non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem afferre,

Liv. 4, 18 init. —

Several times repeated: non sibi se soli natum, sed patriae, sed suis,

Cic. Fin. 2, 14, 45 Madv. ad loc.:

quod non naturā exoriatur, sed judicio, sed opinione,

id. Tusc. 3, 34, 82:

sed publicam, sed ob frumentum decretam, sed a publicanis faenore acceptam,

id. Verr. 2, 3, 72, § 169; id. Planc. 10, 24:

non eros nec dominos appellat eos...sed patriae custodes, sed patres et deos,

id. Rep. 1, 41, 64; Tib. 1, 7, 44 sq.: quam tibi non Perseus, verum si quaeris, ademit;

Sed grave Nereïdum numen, sed corniger Hammon, Sed quae visceribus veniebat belua ponti Exsaturanda meis,

Ov. M. 5, 17 sq.:

sed Pompeium, sed Lepidum,

Tac. A. 1, 10; Sen. Const. 13, 4; id. Ben. 1, 1, 6; 1, 7, 3:

non praefectum ab iis, sed Germanicum ducem, sed Tiberium imperatorem violari,

Tac. A. 1, 38 et saep.—

In a climax. [p. 1658]

Non modo (solum, tantum, etc.)...sed or sed etiam (et, quoque), not only, not merely...but, but also, but even, but indeed (sed, standing alone, isolates the ascending idea, while an appended etiam, et, or quoque places it in closer connection with the first statement, and thus permits them to be viewed together):

non modo falsum illud esse, sed hoc verissimum,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

quod non modo singulis hominibus, sed potentissimis populis saepe contingit,

id. ib. 5, 8, 11;

3, 10, 17: id ei perpetuā oratione contigit, non modo ut acclamatione, sed ut convitio et maledictis impediretur,

id. Q. Fr. 2, 3, 2:

unius viri consilio non solum ortum novum populum, sed adultum jam et paene puberem,

id. Rep. 2, 11, 21; cf.:

nec vero corpori soli subveniendum est, sed menti atque animo multo magis,

id. Sen. 11, 36:

volo ut in scaenā, sic in foro non eos modo laudari, qui celeri motu utantur, sed eos etiam, quos statarios appellant,

id. Brut. 30, 116; id. Rep. 1, 8, 13:

omnia ejus non facta solum, sed etiam dicta meminisset,

id. ib. 6, 10, 10:

neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

id. ib. 2, 15, 28; 1, 3, 4;

1, 34, 51: neque vero se populo solum, sed etiam senatui commisit, neque senatui modo, sed etiam publicis praesidiis et armis, neque his tantum, verum ejus potestati, cui, etc.,

id. Mil. 23, 61:

haec non delata solum, sed paene credita,

id. ib. 24, 64:

nec mihi soli versatur ante oculos, sed etiam posteris erit clara et insignis,

id. Lael. 27, 102:

illum non modo favisse sed et tantam illi pecuniam dedisse honoris mei causā,

id. Att. 11, 9, 2:

omnes civiles dissensiones, neque solum eas, quas audistis, sed et has, quas vosmet ipsi meministis et vidistis,

id. Cat. 3, 10, 24:

multiplicatusque terror non infimis solum, sed primoribus patrum,

Liv. 3, 36, 5:

non responsum solum benigne legatis est, sed Philippi quoque filius Demetrius ad patrem reducendus legatis datus est,

id. 36, 35 fin.:

conciti per haec non modo Cherusci, sed conterminae gentes,

Tac. A. 1, 60; 3, 44:

via non angusta modo, sed plerumque praerupta,

Curt. 3, 4, 12; 5, 1, 20 Mützell ad loc.—

Esp., in passing from the part to the whole, from the particular to the universal (usually followed by omnino, or by omnis, cunctus, totus, universus, etc.):

timebat non ea solum quae timenda erant, sed omnia,

Cic. Mil. 24, 66:

neglegere, quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed etiam omnino dissoluti,

id. Off. 1, 28, 99:

nec sibi tantum, sed universis singulisque consulere,

Sen. Ben. 2, 5, 4:

non consuli modo, sed omnibus civibus enitendum,

Plin. Pan. 2, 1:

non initio tantum, sed continuo totius temporis successu,

Just. 1, 8, 14:

non modo Italiā, sed toto orbe terrarum,

Flor. 1, 16, 3.—Etiam is rarely added:

quotiens non modo ductores nostri, sed universi etiam exercitus ad mortem concurrerunt,

Cic. Tusc. 1, 37, 89; Curt. 5, 1, 24.—

Non modo (solum) non...sed, sed etiam; sed ne... quidem, not only not...but, but even, but indeed, but not even, etc.:

ut non modo a mente non deserar, sed id ipsum doleam, me, etc.,

Cic. Att. 3, 15, 2; id. Rep. 2, 23, 43:

judicetur non verbo, sed re non modo non consul, sed etiam hostis Antonius,

id. Phil. 3, 6, 14:

hoc non modo non laudari, sed ne concedi quidem potest,

id. Mur. 3, 8:

iis non modo non laudi, verum etiam vitio dandum puto,

id. Off. 1, 21, 71:

non modo non oppugnator, sed etiam defensor,

id. Planc. 31, 76:

ego contra ostendo, non modo nihil eorum fecisse Sex. Roscium, sed ne potuisse quidem facere,

id. Rosc. Am. 29, 79.—Also, without the second non in the first clause, and with ne quidem, doubly negative (only when both clauses have the same verb;

v. Zumpt, Gram. § 724 b): quod mihi non modo irasci, sed ne dolere quidem impune licet,

Cic. Att. 11, 24, 1:

ea est ratio instructarum navium, ut non modo plures, sed ne singuli quidem possint accedere,

id. Verr. 2, 5, 51, § 133:

non modo aeternam, sed ne diuturnam quidem gloriam assequi possumus,

id. Rep. 6, 21, 23:

ea sunt demum non ferenda in mendacio, quae non solum facta esse, sed ne fieri quidem potuisse cernimus,

id. ib. 2, 15, 28:

quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est,

id. Lael. 24, 89: non modo facere, sed ne cogitare quidem quicquam audebit, id. Off. 2, 19, 77; cf. with vix:

verum haec genera virtutum non solum in moribus nostris, sed vix jam in libris reperiuntur,

id. Cael. 17, 40:

non modo ad expeditiones, sed vix ad quietas stationes viribus sufficiebant,

Liv. 3, 6.—After quisquam with ellipsis of non:

ut non modo praedandi causā quisquam ex agro Romano exiret, sed ultro Fidenates descenderent, etc.,

Liv. 4, 21, 6 (where Weissenb. supplies non in brackets before exiret); cf.:

antiqui non solum erant urbes contenti cingere muris, verum etiam loca aspera et confragosa saxis eligebant,

Hyg. Grom. Limit. p. 197.—

As sed, after non modo, acquires an idea of ascent or climax, from the fact that non modo represents a thing as existing (only not existing alone), and thus includes an affirmation, so, too, after purely affirmative clauses, sed sometimes serves as an ascending adjunct, but, but in fact, but also:

ego te hodie reddam madidum, sed vino, probe,

Plaut. Aul. 3, 6, 37:

odore canibus anum, sed multo, replent,

Phaedr. 4, 17, 19: Dae. Curriculo affer Duas clavas. La. Clavas? Dae. Sed probas:

propera cito,

Plaut. Rud. 3, 5, 19.—In good prose usually joined with etiam (or et):

hic mihi primum meum consilium defuit, sed etiam obfuit,

Cic. Att. 3, 15, 5; cf. id. ib. 4, 16, c, 10;

10, 16, 6: Q. Volusium, certum hominem, sed mirifice etiam abstinentem, misi in Cyprum,

id. ib. 5, 21, 6:

hoc in genere si eum adjuveris, apud ipsum praeclarissime posueris, sed mihi etiam gratissimum feceris,

id. Fam. 13, 64, 2:

ex testamento Tiberii, sed et Liviae Augustae,

Suet. Calig. 16; 20.

sēd = sine, v. sine init. and 2. se.

sēd = se; cf. the letter D.

hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).

In gen.

Of personal subjects.

With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:

aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,

Caes. B. G. 1, 18, 6:

si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,

Cic. Rep. 1, 37 fin.:

quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,

id. Rosc. Am. 50, 147:

cum ille haberet filium delicatiorem,

id. de Or. 2, 64, 257:

quod non ingenuous habeat clarosque parentes,

Hor. S. 1, 6, 91:

habebat saepe ducentos, saepe decem servos,

id. ib. 1, 3, 11:

fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?

id. Rep. 3, 10:

tantas divitias habet,

Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,

aurum,

id. ib. 2, 3, 35; and:

vectigalia magna Divitiasque,

Hor. S. 2, 2, 101:

tantum opum,

Cic. Rep. 1, 48:

classes,

id. Phil. 9, 2, 4:

naves,

id. Verr. 2, 5, 40, § 104:

denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,

Hor. S. 1, 1, 92:

tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,

id. Ep. 1, 17, 50:

Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?

Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;

longe fuge,

Hor. S. 1, 4, 34:

leges in monumentis habere,

Cic. Rep. 2, 14:

hostis habet muros,

Verg. A. 2, 290:

hostis habet portus,

Val. Fl. 3, 45 al.:

quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

Cic. Rep. 1, 10:

Ciceronem secum,

id. Att. 4, 9, 2; cf.:

ea legione, quam secum habebat,

Caes. B. G. 1, 8, 1:

secum senatorem,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.

also: magnum numerum equitatus circum se,

Caes. B. G. 1, 18, 5:

haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,

Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:

quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,

Hor. Ep. 2, 2, 52:

qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,

Cic. Rep. 1, 17.—

With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,

Cic. Div. 2, 45, 95:

febrim,

id. Fam. 7, 26, 1:

instrumenta animi,

id. Rep. 3, 3:

nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,

id. ib. 1, 2:

in populos perpetuam potestatem,

id. ib. 2, 27; cf.:

in populum vitae necisque potestatem,

id. ib. 3, 14; so,

potestatem,

id. ib. 2, 29; 32;

36: eo plus auctoritatis,

id. ib. 3, 16:

ornamenta dicendi,

id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

summam prudentiam summamque vim dicendi,

id. ib. 1, 20, 89:

Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,

id. N. D. 1, 6, 15:

neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,

Caes. B. G. 4, 20 fin.:

nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,

Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

spem in fide alicujus,

Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:

tantum spei ad vivendum,

id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.

also: summam spem de aliquo,

id. Lael. 3, 11:

odium in equestrem ordinem,

id. Clu. 55, 151:

metum,

Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:

rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,

Cic. Att. 8, 10:

neque modum neque modestiam victores habere,

observe no bounds, Sall. C. 11, 4;

v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,

Cic. Att. 1, 6; cf.:

haec habui de amicitia quae dicerem,

this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—

With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:

habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,

Cic. Rosc. Am. 35, 100:

de re publica nihil habeo ad te scribere,

id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:

rogas, ut id mihi habeam curare,

Varr. R. R. 1, 1, 2:

filius hominis, quod carne indui haberet in terra,

Lact. 4, 12, 15:

habemus humiliare eum in signo,

id. 4, 18, 22:

quod plurimae haereses haberent existere,

id. 4, 30, 2:

etiam Filius Dei mori habuit,

Tert. Hab. Mul. 1:

si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?

id. Apol. 37:

de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,

Col. 5, 5, 3:

praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,

Plin. Ep. 1, 8, 12:

si nunc primum statuendum haberemus,

Tac. A. 14, 44:

cum respondendum haberent,

id. Or. 36.—

Of inanim. or abstr. subjects:

prima classis LXXXVIII. centurias habeat,

Cic. Rep. 2, 22:

locus ille nihil habet religionis,

id. Leg. 2, 22, 57:

humani animi eam partem, quae sensum habeat,

id. Div. 1, 32, 70:

animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,

Sall. J. 2, 3:

divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,

id. Rep. 1, 42; cf.:

nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,

id. ib. 1, 28:

ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,

id. ib. 1, 27:

nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,

id. ib. 1, 31:

nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

id. ib. 1, 4; cf.:

viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,

id. Fam. 5, 12, 5:

habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,

id. Rep. 2, 4:

quid habet illius carminis simile haec oratio?

id. ib. 1, 36:

magnam habet vim disciplina verecundiae,

id. ib. 4, 6 et saep.:

quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,

Sen. Ep. 119 med.; cf.:

animalia somnus habebat,

Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:

me somno gravatum Infelix habuit thalamus,

Verg. A. 6, 521; cf.:

non me impia namque Tartara habent,

id. ib. 5, 734:

habentque Tartara Panthoiden,

Hor. C. 1, 28, 9:

qui (metus) major absentes habet,

id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:

et habet mortalia casus,

Luc. 2, 13:

terror habet vates,

Stat. Th. 3, 549.

In partic.

Pregn., to have or possess property (mostly absol.):

miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,

Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,

Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,

in nummis,

id. Att. 8, 10:

in Salentinis aut in Brutiis,

i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:

et belli rabies et amor successit habendi,

Verg. A. 8, 327; cf.:

amore senescit habendi,

Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —

With an object - or relative-clause, to have the means, ability, or knowledge, i. e. to be in a condition, to be able, to know how to do or say any thing.

With an objectclause:

de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,

Cic. Fam. 1, 5, 3:

de re publica nihil habeo ad te scribere,

id. Att. 2, 22, 6:

haec fere dicere habui de natura deorum,

this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:

quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?

id. Balb. 14, 33:

habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,

id. Rosc. Am. 35, 100:

illud affirmare pro certo habeo, etc.,

Liv. 44, 22, 4:

sic placet, an melius quis habet suadere?

Hor. Epod. 16, 23.—

With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;

or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,

Cic. N. D. 3, 25, 64:

de pueris quid agam, non habeo,

id. Att. 7, 19:

usque eo quid arguas non habes,

id. Rosc. Am. 15, 45:

quid huic responderet, non habebat,

id. Mur. 12, 26:

nec quid faceret habebat,

id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:

qui, quo se reciperent, non haberent,

Caes. B. G. 4, 38, 2:

nihil habeo, quod ad te scribam,

Cic. Att. 7, 19:

nil habeo, quod agam,

Hor. S. 1, 9, 19; and:

nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,

Cic. Lael. 27, 103.—

To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):

anulus in digito subter tenuatur habendo,

i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:

aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,

Ov. Am. 1, 8, 51:

quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,

Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:

magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,

Tac. A. 4, 44.—Hence,

To hold, use, wield, handle, manage:

nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,

Tac. A. 2, 14.— Trop.:

quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,

Sall. C. 5, 9; cf.:

reipublicae partes,

Tac. A. 4, 6 init. —

To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:

aliquem in obsidione,

Caes. B. C. 3, 31, 3:

aliquem in liberis custodiis,

Sall. C. 47, 3; so,

aliquem in custodiis,

id. ib. 52, 14:

aliquem in vinculis,

id. ib. 51 fin.;

for which also: in custodiam habitus,

i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:

quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,

Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):

cum talem virum in potestatem habuisset,

Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:

quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

id. ib. 79, 3:

alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,

Liv. 26, 24:

aegros in tenebris,

Cels. 3, 18:

aquam caelestem sub dio in sole,

Col. 12, 12, 1:

in otio militem,

Liv. 39, 2, 6; cf.:

legiones habebantur per otium,

Tac. H. 1, 31:

externa sine cura habebantur,

id. A. 1, 79 init.:

exercitus sine imperio et modestia habitus,

Sall. J. 44, 1:

quos ille postea magno in honore habuit,

Caes. B. C. 1, 77, 2;

for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,

id. B. G. 5, 54, 4:

habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,

i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:

ita me mea forma habet sollicitum,

Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:

miserrimum ego hunc habebo amasium,

id. Cas. 3, 3, 27 al.:

laetum Germanicum,

Tac. A. 2, 57; 65:

sollicitum habebat cogitatio,

Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,

With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):

cum haberet collegam in praetura Sophoclem,

Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:

an heredem habuerit eum, a quo, etc.,

id. 7, 2, 37:

istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?

Cic. Fl. 29, 71:

obvium habuerunt patrem,

Quint. 7, 1, 29:

reliquas civitates stipendiarias,

Caes. B. G. 1, 30, 3:

quod (cognomen) habes hereditarium,

Cic. Rep. 6, 11:

quae habuit venalia,

id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:

qui auro habeat soccis suppactum solum,

Plaut. Bacch. 2, 3, 98:

me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,

have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:

inclusum in curia senatum habuerunt,

Cic. Att. 6, 2, 8:

(Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,

id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:

si nondum eum satis habes cognitum,

id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:

decumas ad aquam deportatas,

id. Verr. 2, 3, 14, § 36:

domitas habere libidines,

id. de Or. 1, 43, 194:

omnes philosophiae notos et tractatos locos,

id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:

innumerabilia, quae collecta habent Stoici,

id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:

quare velim ita statutum habeas, me, etc.,

Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:

in adversariis scriptum habere (nomen),

id. Rosc. Com. 3, 9:

de Caesare satis dictum habebo,

id. Phil. 5, 19, 52:

bellum habere susceptum,

id. Agr. 2, 6, 14:

quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,

id. Att. 1, 6, 1:

ut omnes labores, pericula consueta habeam,

Sall. J. 85, 7:

compertum ego habeo,

id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—

Also, with a double object, to make, render:

praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,

Sall. C. 41, 5:

qui pascua publica infesta habuerant,

Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:

necdum omnia edita facinora habent,

id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:

anxium me et inquietum habet petitio Sexti,

Plin. Ep. 2, 9, 1:

sed Pompeium gratia impunitum habuit,

kept, Vell. 2, 1, 5.—

Hence:

in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,

Sall. J. 14, 1:

in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,

Curt. 6, 9, 12:

majora in eo obsequia habiturus,

Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—

To have or hold a person in any manner, to treat, use:

is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,

Plaut. Capt. 2, 2, 64:

equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,

Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:

exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,

Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:

eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,

id. J. 103, 5; 113, 2:

Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,

Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:

video quam molliter tuos habeas,

Plin. Ep. 5, 19, 1:

militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,

Curt. 8, 8, 11:

virgines tam sancte habuit,

id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:

male habere aliquem,

Nep. Eum. 12, 1:

neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,

Tac. A. 2, 10.—

With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.

Habere se:

Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,

Cic. Att. 7, 2, 3:

praeclare te habes, cum, etc.,

id. Verr. 2, 2, 61, § 149:

ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,

id. Att. 11, 7, 4:

Bene habemus nos,

id. ib. 2, 8, 1:

ego me bene habeo,

am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:

male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,

id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:

quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,

id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:

ita se res habet, ut ego, etc.,

id. Quint. 1, 2:

sic profecto res se habet,

id. de Or. 2, 67, 271:

scire aveo, quomodo res se habeat,

id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:

ut se tota res habeat,

id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:

ut meae res sese habent,

Ter. Phorm. 5, 4, 1.—

Mid.:

virtus clara aeternaque habetur,

exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:

sicuti pleraque mortalium habentur,

as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—

Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,

I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:

bene habent tibi principia,

Ter. Phorm. 2, 3, 82:

bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:

magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,

so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—

To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:

aliquem fidelem sibi habere,

Plaut. Bacch. 3, 3, 87:

deos aeternos et beatos,

Cic. N. D. 1, 17, 45:

id habent hodie vile et semper habuerunt,

id. Balb. 22, 51:

maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,

id. Fin. 1, 11, 37:

eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,

id. Brut. 15, 61:

Ut et rex et pater habereter omnium,

id. Rep. 1, 36; 2, 21:

parentem Asiae et dici et haberi,

id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:

eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,

id. N. D. 1, 15, 38:

cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:

cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,

Caes. B. G. 4, 21, 7:

nihil pensi habere,

Quint. 11, 1, 29; cf.

also: an perinde habenda sit haec atque illa,

id. 7, 3, 11:

sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,

Caes. B. G. 1, 44, 19; so,

aliquem pro hoste,

Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:

nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,

Cic. Fam. 5, 20, 2:

licet omnia Italica pro Romanis habeam,

Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:

istuc jam pro facto habeo,

Cic. Att. 13, 1, 2:

Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,

to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:

id obliviscendum, pro non dicto habendum,

Liv. 23, 22, 9:

hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,

Cic. Att. 5, 5 fin.:

aliquem in deorum numero,

id. N. D. 1, 14, 36:

aliquem in hostium numero,

Caes. B. G. 1, 28, 1:

aliquem suorum In numero,

Hor. S. 2, 6, 41;

for which also: hostium numero haberi,

Cic. Att. 11, 6, 6:

numero impiorum ac sceleratorum haberi,

Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:

quem Aegyptii nefas habent nominare,

Cic. N. D. 3, 22, 56:

mutare nefas habent,

Quint. 12, 8, 6:

nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,

to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:

nec eam rem habuit religioni,

id. Div. 1, 35, 77:

quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,

you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:

non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:

sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,

Cic. Fam. 3, 13, 2:

unum hoc sic habeto: si, etc.,

id. ib. 2, 6 fin.:

sic habeto: omnibus, etc.,

id. Rep. 6, 13:

enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,

id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:

id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,

Cic. Fam. 13, 29, 2:

tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,

id. ib. 2, 8, 2.—

To take, accept, bear, submit to, endure:

neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,

Sall. C. 51, 11:

egestas facile habetur sine damno,

id. ib. 6, 37:

quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,

Tac. A. 4, 21:

neque tantum maleficium impune habendum,

id. ib. 3, 70;

12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,

Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—

To hold, have possession of, occupy, a place:

urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,

Sall. C. 6, 1:

qui mortales initio Africam habuerint,

id. J. 17, 7; 18, 1; cf.

Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,

rule, administer, Flor. 4, 2, 22:

urbem Romanam a principio reges habuere,

Tac. A. 1, 1:

Hispaniae tribus legionibus habebantur,

id. ib. 4, 5; 12, 54.—

More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):

ille geminus qui Syracusis habet,

Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:

ubi nunc adulescens habet?

id. Trin. 1, 2, 156:

apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,

Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:

situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,

Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—

To spend, pass (time, etc.):

aetatem procul a republica,

Sall. C. 4, 1:

vitam,

id. ib. 51, 12 al.—

To have in one's mind, to know, be acquainted with:

siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;

nunc cognosce de Bruto,

there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:

habetis igitur primum ortum tyranni,

id. Rep. 2, 27:

habetis sermonem bene longum hominis,

id. de Or. 2, 88, 361; cf.

also: habes nostras sententias,

Suet. Claud. 4:

habes, quae fortissime de beata vita dici putem,

Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —

To have as a habit, peculiarity, or characteristic:

habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,

Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—

To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:

alium quaerebam, iter hac habui,

made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:

ex urbe profectus iter ad legiones habebat,

Caes. B. C. 1, 14, 3; so,

iter,

id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:

vias,

Luc. 2, 439:

C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,

to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

senatum,

id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:

concilia,

id. B. G. 5, 53, 4:

contionem,

Cic. Att. 4, 1, 6:

censum,

id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

delectum (militum),

id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;

v. delectus: ludos,

Suet. Rhet. 1:

sermonem,

Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:

orationem,

to deliver, id. Rep. 1, 46:

multis verbis ultro citroque habitis,

id. ib. 6, 9 fin.:

disputationem,

id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:

dialogum,

Cic. Att. 2, 9, 1:

verba,

id. de Or. 2, 47, 190:

querelam de aliquo apud aliquem,

id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:

controversiam de fundo cum aliquo,

id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:

deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,

caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:

latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,

Caes. B. G. 6, 23, 6.—

Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):

istum exheredare in animo habebat,

Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:

hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,

Caes. B. G. 6, 7, 5:

neque bello eum invadere animo habuit,

Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—

Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):

clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:

per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,

Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:

res tuas tibi habeas or habe,

Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:

illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,

Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:

apage sis amor: tuas tibi res habeto,

Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:

secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,

Cic. Fam. 7, 25, 2:

verum haec tu tecum habeto,

id. Att. 4, 15, 6.—

Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:

postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,

Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:

duxi, habui scortum,

Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;

habeo, inquit, non habeor a Laide,

Cic. Fam. 9, 26, 2.—

Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:

desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,

Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—

Transf.:

hoc habet: reperi, qui senem ducerem,

Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;

Certe captus est! Habet!

Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).

In gen.

Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—

Trop.:

ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,

Ter. Heaut. 2, 4, 22.—

In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:

corpulentior videre atque habitior,

Plaut. Ep. 1, 1, 8:

si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,

Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.

ipse ( ipsus, Cato, R. R. 70; 71; Plaut. Ps. 4, 7, 43; id. Trin. 2, 2, 40; 3, 1, 10 et saep.; Ter. And. 3, 2, 15; id. Eun. 3, 4, 8, id. Hec. 3, 5, 5; Jusjur. Milit. ap. Gell. 16, 4, 4 al.), a, um (ipsud, Gloss. Philox.); gen. ipsīus ( poet. also ipsĭus, Cat. 64, 43; Verg. A. 1, 114; 2, 772 al.; and dissyl. Ter. Heaut. 3, 3, 15; id. Phorm. 4, 5, 13: ipsi, Afran. ap. Prisc. 694); dat. ipsi (ipso, App. M. 10, p. 243, 24); pron. demonstr. [is - pse for pte; cf. sua-pte and -pote in ut-pote; root in potis; Sanscr. patis, lord, master; hence, = he, the master, himself, etc.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 866 sq.; Fick, Vergl. Wörterb. p. 116. Hence, in the original form, the pronoun is was declined, while the suffix was unchanged; thus eopte = eo ipso, Paul. ex Fest. p. 110:

eapse = ea ipsa,

id. p. 77; nom. sing. eapse, Plaut. Curc. 1, 3, 4; id. Cist. 1, 2, 17; id. Rud. 2, 3, 80; 2, 5, 21 al.; acc. eumpse, Plaut. Most. 1, 4, 32:

eampse,

Plaut. Aul. 5, 7; id. Cist. 1, 3, 22; id. Men. 5, 2, 22 al.; abl. eopse, Plaut. Curc, 4, 3, 6:

eāpse,

id. Trin. 4, 2, 132; id. Curc. 4, 3, 2; v. Neue, Formenl. 2, 197 sq.], = autos, self, in person, he (emphatic), himself, herself, itself, used both substantively and adjectively, to denote that person (thing) of which something is eminently or exclusively predicated.

In gen.

With substt. or pronn.

Expressing eminence or distinction:

ipse ille Gorgias... in illo ipso Platonis libro,

Cic. de Or. 3, 32, 129:

ille ipse Marcellus,

id. Verr. 2, 2, 2, § 4:

natura ipsa,

id. Brut. 29, 112:

dicet pro me ipsa virtus,

id. Fin. 2, 20, 65:

ipsa res publica,

id. Fam. 3, 11, 3:

neque enim ipse Caesar est alienus a nobis,

id. ib. 6, 10, 2:

ipse Moeris,

Verg. E. 8, 96:

rex ipse Aeneas,

id. A. 1, 575:

ipse aries,

id. E. 3, 95:

ductores ipsi,

id. A. 1, 189:

si in ipsa arce habitarem,

Liv. 2, 7, 10;

esp. freq. with names of gods, etc.: naturas quas Juppiter ipse Addidit,

Verg. G. 4, 149; id. A. 3, 222; Hor. C. 1, 16, 12:

Pater ipse,

Verg. G. 1, 121; Tib. 1, 4, 23:

Venus ipsa,

Hor. C. 2, 8, 13; Ov. H. 19, 159:

ipse pater Pluton,

Verg. A. 7, 327 et saep.—Prov.:

audentes deus ipse juvat,

Ov. M. 10, 586.—

For emphasis or in contrast, very, just, precisely, self, in person:

adest optime ipse frater,

Ter. Eun. 5, 2, 66:

in orationibus hisce ipsis,

Cic. de Or. 1, 16, 73:

ea ipsa hora,

id. Fam. 7, 23, 4:

nec carmina nobis Ipsa placent: ipsae rursus concedite silvae,

Verg. E. 10, 63:

tute ipse his rebus finem praescripsti,

Ter. And. 1, 1, 124:

lepide ipsi hi sunt capti,

Plaut. Bacch. 5, 2, 91:

ego enim ipse cum eodem isto non invitus erraverim,

Cic. Tusc. 1, 17, 40:

ipse ille divinationis auctor,

id. Div. 2, 28, 61:

cariorem esse patriam quam nosmet ipsos,

id. Fin. 3, 19, 64:

eaque ipsa causa belli fuit,

the very, the true cause, Liv. 1, 57, 1; esp. with is, in all persons and numbers:

estne hic Philto? Is hercle'st ipsus,

Plaut. Trin. 2, 4, 31:

cui tutor is fuerat ipse,

Liv. 5, 33, 3:

jam id ipsum absurdum, maximum malum neglegi,

even, Cic. Fin. 2, 28, 93 (Madv.); id. de Or. 2, 30, 132:

tempus ad id ipsum congruere,

Liv. 1, 5, 5:

duum vir ad id ipsum creatus,

id. 2, 42, 5:

Tullius et eos ipsos et per eos multitudinem aliam deduxit,

id. 2, 38, 1:

eorum ipsorum facta (opp. loca in quibus, etc.),

Cic. Fin. 5, 1, 2:

nec vero clarorum virorum post mortem honores permanerent, si nihil eorum ipsorum animi efficerent,

id. de Sen. 22, 80:

ad eum ipsum honorem deferre,

Liv. 3, 51, 3; so sometimes with an inf. or subst.-clause:

ipsum dicere ineptum,

Cic. de Or. 1, 24, 112:

quid juvat quod ante initum tribunatum veni, si ipsum, quod veni, nihil juvat?

the mere fact, the fact alone, id. Att. 11, 9, 1:

ipsum, quod habuisti,

Sen. Cons. ad Marc. 12, 2:

et ipsum, quod sum victus, ama,

Luc. 8, 78.— Esp. in legal phrase: ipso jure, by the letter of the law, in legal strictness or precision, Gai Inst. 2, 198; 3, 181; 4, 106 sqq. et saep.—

Alone, emphatically taking the place of an omitted person. or demonstr. pron.: Ar. Ubi is nunc est? He. Ubi ego minume atque ipsus se volt maxume, Plaut. Capt. 3, 4, 108; 4, 1, 10: Su. Is ipsusne's? Ch. Aio: Su. Ipsus es? id. Trin. 4, 2, 146:

atque ipsis, ad quorum commodum pertinebat, durior inventus est Coelius,

Caes. B. C. 3, 20, 4:

quaeram ex ipsā,

Cic. Cael. 14:

tempus, quo ipse eos sustulisset, ad id ipsum congruere,

Liv. 1, 5, 5:

agrum dare immunem ipsi, qui accepisset, liberisque,

id. 21, 45, 5; 9, 34, 18; 10, [p. 999] 6, 10:

laeta et ipsis qui rem gessere expugnatio fuit,

id. 28, 4, 1:

a nobis exposita, ut ab ipsis, qui eam disciplinam probant,

Cic. Fin. 1, 5, 13.—So freq. in Cic. before a rel.:

ut de ipso, qui judicarit, judicium fieri videretur,

Cic. Inv. 1, 44, 82:

ipsi omnia, quorum negotium est, ad nos deferunt,

id. de Or. 1, 58, 250; 2, 14, 60; id. Div. in Caecil. 4, 13; v. Madv. ad Cic. Fin. 2, 28, 93:

nullis definitionibus utuntur, ipsique dicunt ea se modo probare, quibus natura tacita assentiatur,

Cic. Fin. 3, 12, 40 Madv. —

To make prominent one of two or more subjects of any predicate, he ( she, il), for his part, he too, also, as well.

Ipse alone:

litterae Metello Capuam adlatae sunt a Clodia, quae ipsa transiit,

i. e. also, in person, Cic. Att. 9, 6, 3:

Italiam ornare quam domum suam maluit: quamquam Italia ornata domus ipsa mihi videtur ornatior,

id. Off. 2, 22, 76:

tris ipse excitavit recitatores,

he too, id. Clu. 51, 141:

neque tanti timoris sum ut ipse deficiam,

Caes. B. C. 2, 31, 8:

Jugurtha, tametsi regem ficta locutum intellegebat, et ipse longe aliter animo agitabat,

Sall. J. 11, 1:

hoc Rhipeus, hoc ipse Dymas omnisque juventus Laeta facit,

Verg. A. 2, 394.—

With conjunctions.

With etiam (class.):

ipse etiam Fufidius in numero fuit,

Cic. Brut. 29, 112: scribebat orationes quas alii dicerent: quamquam is etiam ipse scripsit eas, quibus pro se est usus, sed non sine Aelio;

his enim scriptis etiam ipse interfui,

id. ib. 56, 206 sq. —

With quoque:

quippe quia plebs senatus consultum solvit, ipsi quoque solutum vultis,

Liv. 3, 21, 4:

consul, quia collegae decretum triumphum audivit, ipse quoque triumphi flagitator Romam rediit,

id. 8, 12, 9:

cum subito Sulpicius et Albinovanus objecissent catervas, ipse quoque (Sulla) jaculatus, etc.,

Flor. 3, 21, 7.—

With et (et ipse = kai autos, ipse etiam; rare in Cic.; cf.

Zumpt, Gram. § 698): tamen et ipsi tuae familiae genere et nomine continebuntur,

Cic. Caecin. 20, 58:

deseret eos quos una scis esse, cum habeat praesertim et ipse cohortis triginta?

id. Att. 8, 7, 1; id. de Or. 1, 46, 202:

Cornelius dictatorem Aemilium dixit, et ipse ab eo magister equitum est dictus,

Liv. 4, 31, 5:

credo ego vos, socii, et ipsos cernere,

id. 21, 21, 3:

Cornelio minus copiarum datum, quia L. Manlius praetor et ipse cum praesidio in Galliam mittebatur,

id. 21, 17, 7:

qui et ipse crus fregerat,

Suet. Aug. 43:

Antoninus Commodus nihil paternum habuit, nisi quod contra Germanos feliciter et ipse pugnavit,

Eutr. 8, 7:

virtutes et ipsae taedium pariunt,

Quint. 9, 4, 43. —

With nec ( = ne ipse quidem):

primis repulsis Maharbal cum majore robore virorum missus nec ipse eruptionem cohortium sustinuit,

Liv. 23, 18, 4:

nihil moveri viderunt, nec ipsi quicquam mutarunt,

id. 37, 20, 8:

neque ipsi,

id. 30, 42, 7: crimina non quidem nec ipsa mediocria;

sed quid ista sunt prae iis, etc.,

id. 34, 32, 9.

Esp.

By way of eminence, ipse is used to indicate the chief person, host, master, teacher, etc.:

ipsa, the mistress, etc.: ipsus tristis,

Ter. And. 2, 2, 23:

ipsum praesto video,

id. ib. 2, 5, 3:

ego eo quo me ipsa misit,

Plaut. Cas. 4, 2, 10:

suam norat ipsam tam bene, quam puella matrem,

Cat. 3, 7 (Müll., ipsa); cf.:

Pythagorei respondere solebant, ipse dixit,

i. e. Pythagoras, Cic. N. D. 1, 5, 10; cf.:

nec hoc oratori contingere inter adversarios quod Pythagorae inter discipulos potest ipse dixit,

Quint. 11, 1, 27:

cum veniat lectica Mathonis plena ipso,

the great man, Juv. 1, 33:

anseris ante ipsum jecur,

before the host, id. 5, 114.—

Of or by one ' s self, of one ' s own accord = suā sponte, ultro:

videar non ipse promisisse (opp. to fortuito),

Cic. de Or. 1, 24, 111:

de manibus delapsa arma ipsa ceciderunt,

id. Off. 1, 22, 77:

valvae clausae se ipsae aperuerunt,

id. Div. 1, 37, 74:

ipsae lacte domum referent distenta capellae Ubera,

Verg. E. 4, 21:

ipsi potum venient juvenci,

id. ib. 7, 11; cf.:

aliae ipsae Sponte sua veniunt,

id. G. 2, 10:

fruges sponte sua (tellus) primum ipsa creavit,

Lucr. 2, 11, 58; and autai for automatoi, Theocr. Idyll. 11, 12.—

Himself exclusively.

By or in one ' s self, alone:

haec ipse suo tristi cum corde volutat,

Verg. A. 6, 185:

his actis, aliud genitor secum ipse volutat,

id. ib. 12, 843: tempus secum ipsa Exigit, id. ib. 4, 475:

quam facile exercitu soclos conservaturus sit, qui ipso nomine ac rumore defenderit,

Cic. de Imp. Pomp. 15, 45:

multa secum ipse volvens,

Sall. C. 32, 1:

aestimando ipse secum,

Liv. 25, 23, 11.—

In one ' s self, for one ' s own sake:

ipsam aequitatem et jus ipsum amare,

Cic. Leg. 1, 18, 48.—

Of one ' s self, of one ' s own nature, etc.:

erat ipse immani acerbāque naturā Oppianicus,

Cic. Clu. 15, 44:

duo imperatores, ipsi pares, ceterum opibus disparibus,

Sall. J. 52, 1:

natura serpentium, ipsa perniciosa, siti accenditur,

id. ib. 89, 5.—

With advv. of time.

Nunc ipsum, just now, at this very time:

nunc ipsum exurit,

Plaut. Bacch. 4, 9, 16:

nunc ipsum non dubitabo rem tantam adicere,

Cic. Att. 7, 3, 2; 8, 9, 2:

nunc tamen ipsum sine te esse non possum,

id. ib. 12, 16. —

Tum ipsum, just then, at that very time:

id, quod aliquando posset accidere, ne tum ipsum accideret, timere,

Cic. de Or. 1, 27, 124:

ratio largitionum vitiosa est, temporibus necessaria, et tum ipsum ad facultates accommodanda est,

id. Off. 2, 17, 60:

et tum ipsum, cum immolare velis, extorum fieri mutatio potest,

id. Div. 1, 52, 118; cf. id. Fin. 2, 20, 65 Madv.—

With numerals, just, exactly, precisely (opp. fere):

triginta dies erant ipsi, cum, etc.,

Cic. Att. 3, 21 init.:

ipsas undecim esse legiones,

id. Fam. 6, 18, 2:

nam cum dixisset minus 1000 (sc. milia), populus cum risu acclamavit, ipsa esse,

id. Caecin. 10, 28; cf. id. Brut. 15, 61; 43, 162:

ipso vigesimo anno,

id. Verr. 2, 2, 9, § 25. —

In reflexive uses,

Ipse strengthens the subject when opposed in thought to other agents; the object, when opposed to other objects; cf. Zumpt, Gram. § 696; Kennedy, Gram. § 67, 3; Madv. Gram. § 487, 6. — Hence,

With subject.

In gen.:

non egeo medicina (i. e. ut alii me consolentur), me ipse consolor,

Cic. Lael. 3, 10:

Junius necem sibi ipse conscivit,

id. N. D. 2, 3, 7:

neque potest exercitum is continere imperator, qui se ipse non continet,

id. de Imp. Pomp. 13, 38:

Artaxerxes se ipse reprehendit,

Nep. Dat. 5:

ipsa se virtus satis ostendit,

Sall. J. 85; cf.:

deponendo tutelam ipse in se unum omnium vires convertit,

Liv. 24, 4, 9:

deforme etiam est de se ipsum praedicare,

Cic. Off. 1, 38, 137.—

With special emphasis, ipse is joined to the subject to indicate its relation to itself as both subject and object, though the antithesis would suggest another case (Cic.):

cum iste sic erat humilis atque demissus, ut non modo populo Romano, sed etiam sibi ipse condemnatus videretur,

Cic. Verr. 1, 6, 17:

si quis ipse sibi inimicus est,

id. Fin. 5, 10, 28:

qui ipsi sibi bellum indixissent,

id. ib. 5, 10, 29:

quoniam se ipsi omnes natura diligant,

id. ib. 3, 18, 59:

nam si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,

id. de Or. 2, 2, 8.—

With object:

neque vero ipsam amicitiam tueri (possumus), nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,

Cic. Fin. 1, 20, 67:

omne animal se ipsum diligit,

id. ib. 5, 9, 24:

fac ut diligentissime te ipsum custodias,

id. Fam. 9, 14, 8:

Pompeianus miles fratrem suum, dein se ipsum interfecit,

Tac. H. 3, 51:

Lentulum, quem mihi ipsi antepono,

Cic. Fam. 3, 7, 5.—

Ipse defines the subject of a reflexive pronoun:

natura movet infantem, sed tantum ut se ipse diligat (where ipse shows that se refers to infantem),

Cic. Fin. 2, 10, 33: proinde consulant sibi ipsi;

jubeant abire se,

Just. 16, 4, 15:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

Nep. Paus. 4:

in portis murisque sibimet ipsos tecta coëgerat aedificare,

Liv. 27, 3, 2 (cf. 1. a. supra).—

Ipse stands for the reflexive pronoun,

Where the person or thing referred to is to be emphatically distinguished from others (class.):

cum omnes se expetendos putent, nec id ob aliam rem, sed propter ipsos, necesse est ejus etiam partes propter se expeti, etc.,

Cic. Fin. 5, 17, 46:

quis umquam consul senatum ipsius decretis parere prohibuit?

id. Sest. 14, 32:

quos, quidquid ipsis expediat, facturos arbitrabimur,

id. Fin. 2, 35, 117:

qui negant se recusare, quo minus, ipsis mortuis, terrarum deflagratio consequatur,

id. ib. 3, 19, 64:

nec quid ipsius natura sit intellegit,

id. ib. 5, 9, 24.—

In a subordinate clause, to point out either the subject of the principal clause, or the chief agent or speaker;

esp. where se or sibi is already applied to the subject of the subordinate clause: ne ob eam rem aut suae magnopere virtuti tribueret aut ipsos despiceret,

Caes. B. G. 1, 13, 5:

legatos ad consulem mittit, qui tantum modo ipsi liberisque vitam peterent,

Sall. J. 16, 2; cf.:

ipsis mortuis,

Cic. Fin. 3, 19, 64:

supra nihil, quantum in ipso est, praetermittere quo minus, etc.,

id. Leg. 1, 21, 56:

ipsius,

id. ib. 2, 22, 55:

nihil umquam audivi... nihil de re publica gravius, nihil de ipso modestius, i. e. de ipso dicente,

id. Balb. 1, 2: id quod ipsum adjuvat (i. e. dicentem;

opp. id quod adversario prodest),

id. Inv. 1, 21, 30.—

In gen., for an emphatic se or sibi (mostly post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 3, 12, 40):

nam ipsis certum esse, etc.,

Liv. 35, 46, 13:

pravitas consulum discordiaque inter ipsos,

id. 4, 26, 6:

inexperta remedia haud injuria ipsis esse suspecta,

Curt. 3, 5, 15:

Graecis nuntiare jubet, ipsum quidem gratias agere, etc.,

id. 3, 8, 7:

dixit, ab illo deo ipsos genus ducere,

id. 4, 2, 3:

a quibus nec acceperunt injuriam nec accepisse ipsos existimant, Sen. de Ira, 2, 5, 1: intemperantiam in morbo suam experti parere ipsis vetant,

id. ib. 3, 13, 5:

sciunt ipsos omnia habere communia,

id. Ep. 6, 3; 22, 10 et saep.; cf.:

verum est etiam iis, qui aliquando futuri sint, esse propter ipsos consulendum,

Cic. Fin. 3, 19, 64.—

Ipse stands in free constr. with abl. absol. as with finite verb (cf. also quisque;

only freq. in Liv. and post-Aug. writers): cum dies venit, causa ipse pro se dicta, quindecim milibus aeris damnatur,

Liv. 4, 44, 10 Weissenb. ad loc.:

Romani imperatores, junctis et ipsi exercitibus... ad sedem hostium pervenere,

id. 29, 2, 2:

C. Popilius, dimissis et ipse Atticis navibus... pergit,

id. 45, 10, 2; cf.:

Catilina et Autronius parabant consules interficere, ipsi fascibus conreptis Pisonem cum exercitu mittere,

Sall. C. 18, 5:

amisso et ipse Pacoro,

Tac. G. 37; cf. also the emphatic use of ipse (like quisque) with abl. of gerund (freq. in Liv.):

adsentando indignandoque et ipse,

Liv. 40, 23, 1:

cogendo ipse,

id. 39, 49, 3:

agendo ipse,

id. 41, 24, 2:

aestimando ipse secum,

id. 25, 23, 11 et saep.

Am. prol. 102:

ipsimet nobis,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 3:

ipsemet profugiam,

Sen. Ep. 117, 21; also Front. Aq. 74 ex conj.— Sup.: Com. Ergo ipsusne es? Charm. Ipsissumus, his own very self, Plaut. Trin. 4, 2, 146; cf. Gr. autotatos, Aristoph. Plut. 83; so,

ipsimus and ipsima, for dominus and domina (cf II. A. supra),

Petr. 75, 11; and:

ipsimi nostri,

id. 63, 3 Büch. ex conj.

ipse ( ipsus, Cato, R. R. 70; 71; Plaut. Ps. 4, 7, 43; id. Trin. 2, 2, 40; 3, 1, 10 et saep.; Ter. And. 3, 2, 15; id. Eun. 3, 4, 8, id. Hec. 3, 5, 5; Jusjur. Milit. ap. Gell. 16, 4, 4 al.), a, um (ipsud, Gloss. Philox.); gen. ipsīus ( poet. also ipsĭus, Cat. 64, 43; Verg. A. 1, 114; 2, 772 al.; and dissyl. Ter. Heaut. 3, 3, 15; id. Phorm. 4, 5, 13: ipsi, Afran. ap. Prisc. 694); dat. ipsi (ipso, App. M. 10, p. 243, 24); pron. demonstr. [is - pse for pte; cf. sua-pte and -pote in ut-pote; root in potis; Sanscr. patis, lord, master; hence, = he, the master, himself, etc.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 866 sq.; Fick, Vergl. Wörterb. p. 116. Hence, in the original form, the pronoun is was declined, while the suffix was unchanged; thus eopte = eo ipso, Paul. ex Fest. p. 110:

eapse = ea ipsa,

id. p. 77; nom. sing. eapse, Plaut. Curc. 1, 3, 4; id. Cist. 1, 2, 17; id. Rud. 2, 3, 80; 2, 5, 21 al.; acc. eumpse, Plaut. Most. 1, 4, 32:

eampse,

Plaut. Aul. 5, 7; id. Cist. 1, 3, 22; id. Men. 5, 2, 22 al.; abl. eopse, Plaut. Curc, 4, 3, 6:

eāpse,

id. Trin. 4, 2, 132; id. Curc. 4, 3, 2; v. Neue, Formenl. 2, 197 sq.], = autos, self, in person, he (emphatic), himself, herself, itself, used both substantively and adjectively, to denote that person (thing) of which something is eminently or exclusively predicated.

In gen.

With substt. or pronn.

Expressing eminence or distinction:

ipse ille Gorgias... in illo ipso Platonis libro,

Cic. de Or. 3, 32, 129:

ille ipse Marcellus,

id. Verr. 2, 2, 2, § 4:

natura ipsa,

id. Brut. 29, 112:

dicet pro me ipsa virtus,

id. Fin. 2, 20, 65:

ipsa res publica,

id. Fam. 3, 11, 3:

neque enim ipse Caesar est alienus a nobis,

id. ib. 6, 10, 2:

ipse Moeris,

Verg. E. 8, 96:

rex ipse Aeneas,

id. A. 1, 575:

ipse aries,

id. E. 3, 95:

ductores ipsi,

id. A. 1, 189:

si in ipsa arce habitarem,

Liv. 2, 7, 10;

esp. freq. with names of gods, etc.: naturas quas Juppiter ipse Addidit,

Verg. G. 4, 149; id. A. 3, 222; Hor. C. 1, 16, 12:

Pater ipse,

Verg. G. 1, 121; Tib. 1, 4, 23:

Venus ipsa,

Hor. C. 2, 8, 13; Ov. H. 19, 159:

ipse pater Pluton,

Verg. A. 7, 327 et saep.—Prov.:

audentes deus ipse juvat,

Ov. M. 10, 586.—

For emphasis or in contrast, very, just, precisely, self, in person:

adest optime ipse frater,

Ter. Eun. 5, 2, 66:

in orationibus hisce ipsis,

Cic. de Or. 1, 16, 73:

ea ipsa hora,

id. Fam. 7, 23, 4:

nec carmina nobis Ipsa placent: ipsae rursus concedite silvae,

Verg. E. 10, 63:

tute ipse his rebus finem praescripsti,

Ter. And. 1, 1, 124:

lepide ipsi hi sunt capti,

Plaut. Bacch. 5, 2, 91:

ego enim ipse cum eodem isto non invitus erraverim,

Cic. Tusc. 1, 17, 40:

ipse ille divinationis auctor,

id. Div. 2, 28, 61:

cariorem esse patriam quam nosmet ipsos,

id. Fin. 3, 19, 64:

eaque ipsa causa belli fuit,

the very, the true cause, Liv. 1, 57, 1; esp. with is, in all persons and numbers:

estne hic Philto? Is hercle'st ipsus,

Plaut. Trin. 2, 4, 31:

cui tutor is fuerat ipse,

Liv. 5, 33, 3:

jam id ipsum absurdum, maximum malum neglegi,

even, Cic. Fin. 2, 28, 93 (Madv.); id. de Or. 2, 30, 132:

tempus ad id ipsum congruere,

Liv. 1, 5, 5:

duum vir ad id ipsum creatus,

id. 2, 42, 5:

Tullius et eos ipsos et per eos multitudinem aliam deduxit,

id. 2, 38, 1:

eorum ipsorum facta (opp. loca in quibus, etc.),

Cic. Fin. 5, 1, 2:

nec vero clarorum virorum post mortem honores permanerent, si nihil eorum ipsorum animi efficerent,

id. de Sen. 22, 80:

ad eum ipsum honorem deferre,

Liv. 3, 51, 3; so sometimes with an inf. or subst.-clause:

ipsum dicere ineptum,

Cic. de Or. 1, 24, 112:

quid juvat quod ante initum tribunatum veni, si ipsum, quod veni, nihil juvat?

the mere fact, the fact alone, id. Att. 11, 9, 1:

ipsum, quod habuisti,

Sen. Cons. ad Marc. 12, 2:

et ipsum, quod sum victus, ama,

Luc. 8, 78.— Esp. in legal phrase: ipso jure, by the letter of the law, in legal strictness or precision, Gai Inst. 2, 198; 3, 181; 4, 106 sqq. et saep.—

Alone, emphatically taking the place of an omitted person. or demonstr. pron.: Ar. Ubi is nunc est? He. Ubi ego minume atque ipsus se volt maxume, Plaut. Capt. 3, 4, 108; 4, 1, 10: Su. Is ipsusne's? Ch. Aio: Su. Ipsus es? id. Trin. 4, 2, 146:

atque ipsis, ad quorum commodum pertinebat, durior inventus est Coelius,

Caes. B. C. 3, 20, 4:

quaeram ex ipsā,

Cic. Cael. 14:

tempus, quo ipse eos sustulisset, ad id ipsum congruere,

Liv. 1, 5, 5:

agrum dare immunem ipsi, qui accepisset, liberisque,

id. 21, 45, 5; 9, 34, 18; 10, [p. 999] 6, 10:

laeta et ipsis qui rem gessere expugnatio fuit,

id. 28, 4, 1:

a nobis exposita, ut ab ipsis, qui eam disciplinam probant,

Cic. Fin. 1, 5, 13.—So freq. in Cic. before a rel.:

ut de ipso, qui judicarit, judicium fieri videretur,

Cic. Inv. 1, 44, 82:

ipsi omnia, quorum negotium est, ad nos deferunt,

id. de Or. 1, 58, 250; 2, 14, 60; id. Div. in Caecil. 4, 13; v. Madv. ad Cic. Fin. 2, 28, 93:

nullis definitionibus utuntur, ipsique dicunt ea se modo probare, quibus natura tacita assentiatur,

Cic. Fin. 3, 12, 40 Madv. —

To make prominent one of two or more subjects of any predicate, he ( she, il), for his part, he too, also, as well.

Ipse alone:

litterae Metello Capuam adlatae sunt a Clodia, quae ipsa transiit,

i. e. also, in person, Cic. Att. 9, 6, 3:

Italiam ornare quam domum suam maluit: quamquam Italia ornata domus ipsa mihi videtur ornatior,

id. Off. 2, 22, 76:

tris ipse excitavit recitatores,

he too, id. Clu. 51, 141:

neque tanti timoris sum ut ipse deficiam,

Caes. B. C. 2, 31, 8:

Jugurtha, tametsi regem ficta locutum intellegebat, et ipse longe aliter animo agitabat,

Sall. J. 11, 1:

hoc Rhipeus, hoc ipse Dymas omnisque juventus Laeta facit,

Verg. A. 2, 394.—

With conjunctions.

With etiam (class.):

ipse etiam Fufidius in numero fuit,

Cic. Brut. 29, 112: scribebat orationes quas alii dicerent: quamquam is etiam ipse scripsit eas, quibus pro se est usus, sed non sine Aelio;

his enim scriptis etiam ipse interfui,

id. ib. 56, 206 sq. —

With quoque:

quippe quia plebs senatus consultum solvit, ipsi quoque solutum vultis,

Liv. 3, 21, 4:

consul, quia collegae decretum triumphum audivit, ipse quoque triumphi flagitator Romam rediit,

id. 8, 12, 9:

cum subito Sulpicius et Albinovanus objecissent catervas, ipse quoque (Sulla) jaculatus, etc.,

Flor. 3, 21, 7.—

With et (et ipse = kai autos, ipse etiam; rare in Cic.; cf.

Zumpt, Gram. § 698): tamen et ipsi tuae familiae genere et nomine continebuntur,

Cic. Caecin. 20, 58:

deseret eos quos una scis esse, cum habeat praesertim et ipse cohortis triginta?

id. Att. 8, 7, 1; id. de Or. 1, 46, 202:

Cornelius dictatorem Aemilium dixit, et ipse ab eo magister equitum est dictus,

Liv. 4, 31, 5:

credo ego vos, socii, et ipsos cernere,

id. 21, 21, 3:

Cornelio minus copiarum datum, quia L. Manlius praetor et ipse cum praesidio in Galliam mittebatur,

id. 21, 17, 7:

qui et ipse crus fregerat,

Suet. Aug. 43:

Antoninus Commodus nihil paternum habuit, nisi quod contra Germanos feliciter et ipse pugnavit,

Eutr. 8, 7:

virtutes et ipsae taedium pariunt,

Quint. 9, 4, 43. —

With nec ( = ne ipse quidem):

primis repulsis Maharbal cum majore robore virorum missus nec ipse eruptionem cohortium sustinuit,

Liv. 23, 18, 4:

nihil moveri viderunt, nec ipsi quicquam mutarunt,

id. 37, 20, 8:

neque ipsi,

id. 30, 42, 7: crimina non quidem nec ipsa mediocria;

sed quid ista sunt prae iis, etc.,

id. 34, 32, 9.

Esp.

By way of eminence, ipse is used to indicate the chief person, host, master, teacher, etc.:

ipsa, the mistress, etc.: ipsus tristis,

Ter. And. 2, 2, 23:

ipsum praesto video,

id. ib. 2, 5, 3:

ego eo quo me ipsa misit,

Plaut. Cas. 4, 2, 10:

suam norat ipsam tam bene, quam puella matrem,

Cat. 3, 7 (Müll., ipsa); cf.:

Pythagorei respondere solebant, ipse dixit,

i. e. Pythagoras, Cic. N. D. 1, 5, 10; cf.:

nec hoc oratori contingere inter adversarios quod Pythagorae inter discipulos potest ipse dixit,

Quint. 11, 1, 27:

cum veniat lectica Mathonis plena ipso,

the great man, Juv. 1, 33:

anseris ante ipsum jecur,

before the host, id. 5, 114.—

Of or by one ' s self, of one ' s own accord = suā sponte, ultro:

videar non ipse promisisse (opp. to fortuito),

Cic. de Or. 1, 24, 111:

de manibus delapsa arma ipsa ceciderunt,

id. Off. 1, 22, 77:

valvae clausae se ipsae aperuerunt,

id. Div. 1, 37, 74:

ipsae lacte domum referent distenta capellae Ubera,

Verg. E. 4, 21:

ipsi potum venient juvenci,

id. ib. 7, 11; cf.:

aliae ipsae Sponte sua veniunt,

id. G. 2, 10:

fruges sponte sua (tellus) primum ipsa creavit,

Lucr. 2, 11, 58; and autai for automatoi, Theocr. Idyll. 11, 12.—

Himself exclusively.

By or in one ' s self, alone:

haec ipse suo tristi cum corde volutat,

Verg. A. 6, 185:

his actis, aliud genitor secum ipse volutat,

id. ib. 12, 843: tempus secum ipsa Exigit, id. ib. 4, 475:

quam facile exercitu soclos conservaturus sit, qui ipso nomine ac rumore defenderit,

Cic. de Imp. Pomp. 15, 45:

multa secum ipse volvens,

Sall. C. 32, 1:

aestimando ipse secum,

Liv. 25, 23, 11.—

In one ' s self, for one ' s own sake:

ipsam aequitatem et jus ipsum amare,

Cic. Leg. 1, 18, 48.—

Of one ' s self, of one ' s own nature, etc.:

erat ipse immani acerbāque naturā Oppianicus,

Cic. Clu. 15, 44:

duo imperatores, ipsi pares, ceterum opibus disparibus,

Sall. J. 52, 1:

natura serpentium, ipsa perniciosa, siti accenditur,

id. ib. 89, 5.—

With advv. of time.

Nunc ipsum, just now, at this very time:

nunc ipsum exurit,

Plaut. Bacch. 4, 9, 16:

nunc ipsum non dubitabo rem tantam adicere,

Cic. Att. 7, 3, 2; 8, 9, 2:

nunc tamen ipsum sine te esse non possum,

id. ib. 12, 16. —

Tum ipsum, just then, at that very time:

id, quod aliquando posset accidere, ne tum ipsum accideret, timere,

Cic. de Or. 1, 27, 124:

ratio largitionum vitiosa est, temporibus necessaria, et tum ipsum ad facultates accommodanda est,

id. Off. 2, 17, 60:

et tum ipsum, cum immolare velis, extorum fieri mutatio potest,

id. Div. 1, 52, 118; cf. id. Fin. 2, 20, 65 Madv.—

With numerals, just, exactly, precisely (opp. fere):

triginta dies erant ipsi, cum, etc.,

Cic. Att. 3, 21 init.:

ipsas undecim esse legiones,

id. Fam. 6, 18, 2:

nam cum dixisset minus 1000 (sc. milia), populus cum risu acclamavit, ipsa esse,

id. Caecin. 10, 28; cf. id. Brut. 15, 61; 43, 162:

ipso vigesimo anno,

id. Verr. 2, 2, 9, § 25. —

In reflexive uses,

Ipse strengthens the subject when opposed in thought to other agents; the object, when opposed to other objects; cf. Zumpt, Gram. § 696; Kennedy, Gram. § 67, 3; Madv. Gram. § 487, 6. — Hence,

With subject.

In gen.:

non egeo medicina (i. e. ut alii me consolentur), me ipse consolor,

Cic. Lael. 3, 10:

Junius necem sibi ipse conscivit,

id. N. D. 2, 3, 7:

neque potest exercitum is continere imperator, qui se ipse non continet,

id. de Imp. Pomp. 13, 38:

Artaxerxes se ipse reprehendit,

Nep. Dat. 5:

ipsa se virtus satis ostendit,

Sall. J. 85; cf.:

deponendo tutelam ipse in se unum omnium vires convertit,

Liv. 24, 4, 9:

deforme etiam est de se ipsum praedicare,

Cic. Off. 1, 38, 137.—

With special emphasis, ipse is joined to the subject to indicate its relation to itself as both subject and object, though the antithesis would suggest another case (Cic.):

cum iste sic erat humilis atque demissus, ut non modo populo Romano, sed etiam sibi ipse condemnatus videretur,

Cic. Verr. 1, 6, 17:

si quis ipse sibi inimicus est,

id. Fin. 5, 10, 28:

qui ipsi sibi bellum indixissent,

id. ib. 5, 10, 29:

quoniam se ipsi omnes natura diligant,

id. ib. 3, 18, 59:

nam si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,

id. de Or. 2, 2, 8.—

With object:

neque vero ipsam amicitiam tueri (possumus), nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,

Cic. Fin. 1, 20, 67:

omne animal se ipsum diligit,

id. ib. 5, 9, 24:

fac ut diligentissime te ipsum custodias,

id. Fam. 9, 14, 8:

Pompeianus miles fratrem suum, dein se ipsum interfecit,

Tac. H. 3, 51:

Lentulum, quem mihi ipsi antepono,

Cic. Fam. 3, 7, 5.—

Ipse defines the subject of a reflexive pronoun:

natura movet infantem, sed tantum ut se ipse diligat (where ipse shows that se refers to infantem),

Cic. Fin. 2, 10, 33: proinde consulant sibi ipsi;

jubeant abire se,

Just. 16, 4, 15:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

Nep. Paus. 4:

in portis murisque sibimet ipsos tecta coëgerat aedificare,

Liv. 27, 3, 2 (cf. 1. a. supra).—

Ipse stands for the reflexive pronoun,

Where the person or thing referred to is to be emphatically distinguished from others (class.):

cum omnes se expetendos putent, nec id ob aliam rem, sed propter ipsos, necesse est ejus etiam partes propter se expeti, etc.,

Cic. Fin. 5, 17, 46:

quis umquam consul senatum ipsius decretis parere prohibuit?

id. Sest. 14, 32:

quos, quidquid ipsis expediat, facturos arbitrabimur,

id. Fin. 2, 35, 117:

qui negant se recusare, quo minus, ipsis mortuis, terrarum deflagratio consequatur,

id. ib. 3, 19, 64:

nec quid ipsius natura sit intellegit,

id. ib. 5, 9, 24.—

In a subordinate clause, to point out either the subject of the principal clause, or the chief agent or speaker;

esp. where se or sibi is already applied to the subject of the subordinate clause: ne ob eam rem aut suae magnopere virtuti tribueret aut ipsos despiceret,

Caes. B. G. 1, 13, 5:

legatos ad consulem mittit, qui tantum modo ipsi liberisque vitam peterent,

Sall. J. 16, 2; cf.:

ipsis mortuis,

Cic. Fin. 3, 19, 64:

supra nihil, quantum in ipso est, praetermittere quo minus, etc.,

id. Leg. 1, 21, 56:

ipsius,

id. ib. 2, 22, 55:

nihil umquam audivi... nihil de re publica gravius, nihil de ipso modestius, i. e. de ipso dicente,

id. Balb. 1, 2: id quod ipsum adjuvat (i. e. dicentem;

opp. id quod adversario prodest),

id. Inv. 1, 21, 30.—

In gen., for an emphatic se or sibi (mostly post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 3, 12, 40):

nam ipsis certum esse, etc.,

Liv. 35, 46, 13:

pravitas consulum discordiaque inter ipsos,

id. 4, 26, 6:

inexperta remedia haud injuria ipsis esse suspecta,

Curt. 3, 5, 15:

Graecis nuntiare jubet, ipsum quidem gratias agere, etc.,

id. 3, 8, 7:

dixit, ab illo deo ipsos genus ducere,

id. 4, 2, 3:

a quibus nec acceperunt injuriam nec accepisse ipsos existimant, Sen. de Ira, 2, 5, 1: intemperantiam in morbo suam experti parere ipsis vetant,

id. ib. 3, 13, 5:

sciunt ipsos omnia habere communia,

id. Ep. 6, 3; 22, 10 et saep.; cf.:

verum est etiam iis, qui aliquando futuri sint, esse propter ipsos consulendum,

Cic. Fin. 3, 19, 64.—

Ipse stands in free constr. with abl. absol. as with finite verb (cf. also quisque;

only freq. in Liv. and post-Aug. writers): cum dies venit, causa ipse pro se dicta, quindecim milibus aeris damnatur,

Liv. 4, 44, 10 Weissenb. ad loc.:

Romani imperatores, junctis et ipsi exercitibus... ad sedem hostium pervenere,

id. 29, 2, 2:

C. Popilius, dimissis et ipse Atticis navibus... pergit,

id. 45, 10, 2; cf.:

Catilina et Autronius parabant consules interficere, ipsi fascibus conreptis Pisonem cum exercitu mittere,

Sall. C. 18, 5:

amisso et ipse Pacoro,

Tac. G. 37; cf. also the emphatic use of ipse (like quisque) with abl. of gerund (freq. in Liv.):

adsentando indignandoque et ipse,

Liv. 40, 23, 1:

cogendo ipse,

id. 39, 49, 3:

agendo ipse,

id. 41, 24, 2:

aestimando ipse secum,

id. 25, 23, 11 et saep.

Am. prol. 102:

ipsimet nobis,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 3:

ipsemet profugiam,

Sen. Ep. 117, 21; also Front. Aq. 74 ex conj.— Sup.: Com. Ergo ipsusne es? Charm. Ipsissumus, his own very self, Plaut. Trin. 4, 2, 146; cf. Gr. autotatos, Aristoph. Plut. 83; so,

ipsimus and ipsima, for dominus and domina (cf II. A. supra),

Petr. 75, 11; and:

ipsimi nostri,

id. 63, 3 Büch. ex conj.

tergum, i ( poet. and in post-Aug. prose also tergus, ŏris), n. ( masc.:

familiarem tergum,

Plaut. As. 2, 2, 53; cf. Non. 227, 23) [cf. Gr. trachêlos, neck; perh. root trechô, to run], the back of men or beasts (syn. dor sum).

Lit.

Form tergum:

dabitur pol supplicium mihi de tergo vestre,

Plaut. As. 2, 4, 75:

vae illis virgis miseris quae hodie in tergo morientur meo,

id. Capt 3, 4, 117: manibus ad tergum rejectis, Asin ap. Cic. Fam. 10, 32, 3:

boum terga,

id. N D. 2, 63, 159; cf. tergo poenae pendere Ter. Heaut. 4, 4, 6:

tergo ac capite puniri, Liv 3, 55, 14.—Of cranes eaeque in tergo praevolantium Colla reponunt,

Cic. N. D. 2 49, 125. —

Of the dolphin, Ov F 2, 113.— Of the crocodile: ejus terga cataphracta,

Amm. 22, 15, 16.—

Form tergus aurea quam molli tergore vexit ovis, Prop. 2, 26 (3, 21), 6:

ut equa facilem sui tergoris ascensum praebeat,

Col. 6, 37, 10.—

Transf.

The back or hinder part, the back, rear,

Esp. in the phrases terga vertere or dare, to turn the back, pregn., for to take to flight, to flee: omnes hostes terga verterunt;

neque prius fugere destiterunt, quam, etc.,

Caes. B. G. 1, 53; so,

terga vertere,

id. ib. 3, 19; 3, 21; id. B. C. 3, 63;

and even of a single person: terga vertit,

Sen. Ep. 22, 7:

qui plures simul terga dederant, etc., Liv 22, 29, 5: terga dare,

id. 36, 38, 4:

inter duas acies Etrusci, cum in vicem his atque illis terga darent,

id. 2, 51, 9; Ov. M. 13, 224:

terga fugae praebere,

id. ib. 10, 706:

terga praestare (fugae),

Tac. Agr 37; Juv. 15, 75. — Trop. jam felicior aetas Terga dedit, tremuloque gradu venit aegra senectus, Ov M. 14, 143.—

In gen.:

inflexo mox dare terga genu,

i. e. yield to the burden, Prop. 3, 9 (4, 8), 6: praebere Phoebo [p. 1859] terga, to sun itself, Ov. M. 4, 715:

concurrit ex insidiis versisque in Lucretium Etruscis terga caedit,

the rear, Liv. 2, 11, 9; Flor. 4, 12, 7:

terga Parthorum dicam,

the flight, Ov. A. A. 1, 209:

terga collis,

Liv. 25, 15, 12; cf.:

terga vincentium,

Tac. Agr. 37:

summi plena jam margine libri Scriptus et in tergo necdum finitus Orestes,

written on the back, Juv. 1, 6:

retro atque a tergo,

behind one, Cic. Div. 1, 24, 49; cf.:

a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur,

id. Phil. 3, 13, 32:

ut a tergo Milonem adorirentur,

behind, id. Mil. 10, 29; 21, 56; id. Verr 2, 5, 38, § 98:

tumultum hostilem a tergo accepit,

Sall. J. 58, 4; Caes. B. G 7, 87; Curt. 3, 1, 19; 3, 8, 27; 8, 5, 1:

post tergum hostium legionem ostenderunt,

Caes. B. G. 7, 62:

ne nostros post tergum adorirentur,

id. B. C. 3, 44:

Germani post tergum clamore audito,

id. B. G. 4, 15:

post tergum hostem relinquere,

id. ib. 4, 22:

qui jam post terga reliquit Sexaginta annos,

has left behind him, has passed, Juv. 13, 16:

omnia jam diutino bello exhausta post tergum sunt,

Curt. 4, 14, 11:

omnia, quae post tergum erant, strata,

id. 3, 10, 7:

tot amnibus montibusque post tergum objectis,

id. 4, 13, 7.—

The back of any thing spread out horizontally, as land or water, i. e. the surface ( poet.):

proscisso quae suscitat aequore terga,

Verg. G. 1, 97:

crassa,

id. ib. 2, 236:

amnis,

Ov. P. 1, 2, 82; Claud. B. G. 338; Luc. 5, 564; 9, 341.—

(Pars pro toto.) The body of an animal ( poet.).

Form tergum:

(serpens) Squamea convolvens sublato pectore terga,

Verg. G. 3, 426;

so of a serpent,

id. A. 2, 208; Petr 89;

of Cerberus,

Verg. A. 6, 422:

horrentia centum Terga suum,

i. e. a hundred head of swine, id. ib. 1, 635:

nigrantis terga juvencos,

id. ib. 6, 243:

perpetui tergo bovis,

id. ib. 8, 183.—

Form tergus:

resecat de tergore (suis) partem,

of a chine of bacon, Ov. M. 8, 649:

diviso tergore (juvenci),

Phaedr. 2, 1, 11:

squalenti tergore serpens,

Sil. 3, 209.—

The covering of the back, the skin, hide, leather, etc. (in this signif. tergus freq. occurs; syn.: pellis, corium).

Form tergum:

taurino quantum possent circumdare tergo,

ox-hide, Verg. A. 1, 368:

ferre novae nares taurorum terga recusant,

Ov. A. A. 2, 655.—

Form tergus:

tergora deripiunt costis et viscera nudant,

Verg. A. 1, 211; so Cels. 7, 25, 1; 8, 1 med.:

durissimum dorso tergus,

Plin. 8, 10, 10, § 30; cf. id. 9, 35, 53, § 105; Col. 7, 4 fin. —

Transf., a thing made of hide or leather.

Form tergum: venti bovis inclusi tergo, i. e. in a bag made of a bull ' s hide, Ov. M. 14, 225; 15, 305:

et feriunt molles taurea terga manus,

i. e. tymbals, id. F. 4, 342; so id. ib. 4, 212:

Idae terga,

Stat. Th. 8, 221:

pulsant terga,

id. Achill. 2, 154: rupit Terga novena boum, i. e. the nine thicknesses of bull ' s hide, Ov. M. 12, 97:

tergum Sulmonis,

Verg. A. 9, 412; 10, 482; 10, 718;

hence even: per linea terga (scuti),

id. ib. 10, 784 (v. the passage in connection):

duroque intendere bracchia tergo, i. e. cestus,

id. ib. 5, 403; so id. ib. 5, 419.—

Form tergus:

gestasset laevā taurorum tergora septem,

a shield covered with seven layers of hide, Ov. M. 13, 347:

Martis tergus Geticum,

Mart. 7, 2, 2.

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].

As adv. of manner.

Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.

In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:

salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?

id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:

ut vales?

id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:

ut sese in Samnio res habent?

Liv. 10, 18, 11:

ut valet? ut meminit nostri?

Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—

In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):

ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!

Plaut. Merc. 3, 4, 76:

ut dissimulat malus!

id. ib. 5, 4, 13:

ut volupe est homini si cluet victoria!

id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;

ut lenta materies fuit!

id. Mil. 4, 5, 4:

ut scelestus nunc iste te ludos facit!

id. Capt. 3, 4, 47:

ut saepe summa ingenia in occulto latent,

id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:

ut falsus animi est!

Ter. Eun. 2, 2, 42:

heia! ut elegans est!

id. Heaut. 5, 5, 19:

fortuna ut numquam perpetua est bona!

id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:

Gnaeus autem noster... ut totus jacet,

Cic. Att. 7, 21, 1:

quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!

id. Mil. 24, 64:

qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!

id. Fl. 5, 12:

quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!

id. Att. 3, 11, 2:

quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,

id. Fin. 5, 22, 61:

ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!

Verg. E. 8, 41:

ut melius quidquid erit pati!

Hor. C. 1, 11, 3:

ut tu Semper eris derisor!

id. S. 2, 6, 53:

o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!

Sen. Ben. 2, 13, 1:

ut me in supremis consolatus est!

Quint. 6, prooem. 11.—

In dependent questions.

With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:

hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,

id. Curc. 1, 2, 33:

hoc vide ut dormiunt pessuli,

id. ib. 1, 2, 66:

illud vide os ut sibi distorsit carnufex,

Ter. Eun. 4, 4, 3:

vide ut otiosus it, si dis placet,

id. ib. 5, 3, 10:

illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,

id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:

viden ut faces Splendidas quatiunt comas?

Cat. 61, 77:

viden ut perniciter exiluere?

id. 62, 8:

adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,

id. 62, 12:

aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),

Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:

nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,

id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —

With subj. (class.):

nescis ut res sit, Phoenicium,

Plaut. Ps. 4, 4, 1:

oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,

id. Merc. 2, 1, 16:

nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,

id. Am. prol. 104:

narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,

Ter. Hec. 1, 2, 70:

tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,

id. Eun. 1, 2, 48:

videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?

Cic. Rosc. Am. 46, 135:

videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?

id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:

credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,

id. Att. 1, 16, 4:

videte ut hoc iste correxerit,

id. Verr. 2, 1, 45, § 115:

docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,

Caes. B. G. 1, 43:

veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,

Liv. 23, 5, 8:

aspice quo submittat humus formosa colores,

Prop. 1, 2, 9:

infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,

Quint. 6, 5, 10:

vides ut alta stet nive candidum Soracte,

Hor. C. 1, 9, 1:

nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,

id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:

audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,

id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:

mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,

Plin. Ep. 1, 6, 2.—

Relative adverb of manner = eo modo quo, as.

Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):

ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,

Plaut. Merc. 2, 3, 79:

apparatus sum ut videtis,

id. ib. 5, 2, 10:

verum postremo impetravi ut volui,

id. Mil. 4, 5, 5:

ero ut me voles esse,

id. Capt. 2, 1, 32:

faciam ut tu voles,

id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:

ut potero feram,

Ter. And. 5, 3, 27:

faciam ut mones,

id. Hec. 4, 4, 97:

Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,

Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:

cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?

id. Rosc. Am. 14, 39:

ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,

id. ib. 17, 49:

homo demens, ut isti putant,

id. Rep. 1, 1, 1:

cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,

id. ib. 1, 46, 70:

non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,

id. Fam. 9, 16, 7:

Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,

Caes. B. G. 1, 22:

cuncta ut gesta erant exposuit,

Liv. 3, 50, 4:

(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,

id. 10, 46, 16:

sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,

id. 21, 4, 1:

nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,

Sen. Vit. Beat. 17, 2:

servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,

id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):

si virtus digna est gloriatione, ut est,

Cic. Fin. 4, 18, 51:

quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,

id. Phil. 10, 9, 18:

quamvis fuerit acutus, ut fuit,

id. Ac. 2, 22, 69; cf.:

incumbite in causam, Quirites, ut facitis,

id. Phil. 4, 5, 12:

tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,

id. Fam. 7, 1, 5:

satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,

id. Phil. 1, 15, 37.—

With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;

ego ita ero ut me esse oportet,

Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:

sic sum ut vides,

id. Am. 2, 1, 57:

omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,

Ter. Phorm. 5, 8, 15:

ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,

Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:

haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),

Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:

te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,

Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:

causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,

id. Phil. 14, 11, 29:

sed exigenda est ut optime possumus,

Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:

eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,

Nep. Epam. 2, 1; cf.:

ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,

Hor. S. 1, 5, 33:

cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,

id. ib. 2, 8, 48.—

Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):

gaudeo, ut ut erga me est merita,

Plaut. Am. 5, 1, 52:

age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,

id. Bacch. 5, 2, 85:

utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,

id. Ps. 1, 3, 76:

utut res sese habet, pergam, etc.,

id. Most. 3, 1, 14:

non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,

id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:

sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,

Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:

ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,

Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;

v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,

id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—

Causal, as, = prout, pro eo ut.

Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:

atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,

Plaut. Merc. 2, 3, 75:

ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,

id. Men. 5, 2, 1:

haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,

Ter. Phorm. 5, 2, 9:

praesertim, ut nunc sunt mores,

id. ib. 1, 2, 5:

atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,

Cic. Mur. 25, 51:

permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,

id. Tusc. 1, 45, 108:

magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,

id. Verr. 2, 1, 26, § 65:

Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,

Liv. 3, 6, 1:

tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,

id. 3, 71, 5:

transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,

id. 21, 47, 3.—Ellipt.:

mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),

Plaut. Men. prol. 30:

Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,

as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,

Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,

id. ib. 5, 33, 92:

ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,

Liv. 23, 14, 1.—

Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:

hic Geta ut captus est servorum, non malus,

Ter. Ad. 3, 4, 34:

ut est captus hominum,

Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:

Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,

for those times, id. ib. 26, 102:

nonnihil, ut in tantis malis est profectum,

considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:

(orationis genus) ut in oratore exile,

for an orator, id. Or. 3, 18, 66:

multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,

id. Sen. 4, 12:

consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,

Liv. 1, 18, 1:

florentem jam ut tum res erant,

id. 1, 3, 3:

Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,

id. 24, 28, 1:

Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,

id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:

Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,

id. 1, 57, 1:

vir, ut inter Aetolos, facundus,

id. 32, 33, 9:

Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,

Nep. Epam. 5, 2:

ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,

Curt. 9, 1, 14:

multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,

Tac. G. 30. —

Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):

non demutabo ut quod certo sciam,

seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:

prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,

Caes. B. G. 5, 31, 6:

facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,

Liv. 1, 34, 6:

inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,

id. 38, 18, 7:

Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,

id. 33, 4, 11:

Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,

id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:

Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,

id. 9, 45, 10:

igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,

id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:

omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,

as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:

in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,

id. 3, 5, 9:

ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,

id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:

ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,

Liv. 3, 16, 2:

gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,

id. 7, 23, 6.—

With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:

perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,

Cic. Clu. 25, 70:

in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,

Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—

Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):

in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,

Plaut. Bacch. 4, 7, 17:

flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),

Lucil. 8, 18 Mull.:

in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,

Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.

Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.

In gen.

With sic as correlative:

haec res sic est ut narro tibi,

Plaut. Most. 4, 3, 40:

quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,

Cic. N. D. 2, 39, 99:

Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,

id. Fam. 13, 1, 5:

si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,

id. Brut. 72, 251:

sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,

id. Rep. 6, 15, 15:

ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,

id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—

With ita as correlative:

ut sementem feceris, ita metes,

Cic. Or. 2, 65, 261:

quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,

id. Rep. 2, 1. 3:

non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,

Liv. 1, 53, 1:

ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,

Quint. 9, 3, 39.—

With other correlatives:

in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,

Cato, R. R. 78:

encytum ad eundem modum facito uti globos,

id. ib. 80:

cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,

Cic. Ac. 2, 15, 47:

disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,

id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:

ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,

id. Am. 3, 4, 9:

fecisti item ut praedones solent,

Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:

item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,

id. ib. 2, 1, 45, § 117;

so with item,

id. Or. 60, 202:

is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,

Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:

nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,

Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:

si aliter ut dixi accidisset,

Cic. Rep. 1, 4, 7.—

Without correlative:

rem omnem uti acta erat cognovit,

Sall. J. 71, 5:

quare perge ut instituisti,

Cic. Rep. 2, 11, 22:

apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,

id. ib. 1, 38, 59:

miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,

Sen. Vit. Beat. 12, 2:

comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,

id. ib. 13, 5:

ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,

Quint. 8, 2, 23.—

In partic.

Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.

= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:

ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?

Cic. Fam. 10, 20, 2:

ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,

Liv. 26, 37, 6:

Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,

Cic. Fam. 12, 13, 4:

fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,

Sen. Ben. 2, 28, 3.—

Concessive, = etsi... tamen, although... yet:

consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,

Liv. 4, 6, 2:

Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,

id. 21, 11, 5:

ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,

id. 21, 8, 1:

haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,

id. 3, 55, 15:

in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,

id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:

uti longe a luxuria, ita famae propior,

Tac. Agr. 6:

ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,

Quint. 10, 1, 74:

ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,

id. 12, 2, 12:

quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,

id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:

ut non demens, crudelis certe videtur,

Quint. 9, 2, 91.—

Ita... ut;

in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,

Plaut. Aul. 3, 5, 22:

ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,

Ter. Heaut. 4, 3, 8:

ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,

id. ib. 4, 5, 1:

ita vivo ut maximos sumptus facio,

Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:

sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,

Ter. Heaut. 3, 1, 54.—

In exemplifications.

In gen., as for example, for instance:

nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,

Cic. de Or. 3, 29, 112:

sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,

id. Fin. 5, 14, 38:

in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,

id. Rep. 1, 31, 47:

qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,

id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:

est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,

Sen. Ben. 3, 21, 2:

est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,

Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;

if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,

Cic. de Or. 3, 16, 59.—

Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:

ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,

Auct. Her. 1, 15, 25:

ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,

Cic. Inv. 2, 15, 48:

ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,

id. ib. 1, 18, 26:

ut si qui in foro cantet,

id. Off. 1, 40, 145:

ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,

Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:

ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,

Quint. 3, 8, 23:

ut si des arma timidis et imbellibus,

id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:

ut cum marem feminamque filios dicimus,

Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—

Before an appositive noun, as, the same as, like:

qui canem et felem ut deos colunt,

Cic. Leg. 1, 11, 32:

ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,

id. Rep. 1, 12, 18:

suam vitam ut legem praefert suis civibus,

id. ib. 1, 34, 52:

habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,

id. Verr. 2, 1, 15, § 38:

Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,

Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;

ut hominem ingratum non invitus,

in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:

qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,

Liv. 25, 40, 4:

qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,

id. 24, 45, 12:

Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,

Nep. Att. 16:

et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,

Sen. Vit. Beat. 26, 7:

hunc ut deum homines intuebuntur,

Quint. 12, 10, 65:

id ut crimen ingens expavescendum est,

id. 9, 3, 35.—

Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:

mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,

Ter. Eun. 1, 2, 37:

Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,

Cic. Fam. 7, 20, 1:

ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,

id. ib. 2, 14, 1:

ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,

id. Q. Fr. 1, 1, 6:

qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,

id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:

similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,

like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—

Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:

ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,

id. Caecin. 2, 7:

ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,

id. Clu. 21, 57:

ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,

id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:

nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,

Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,

With ita understood:

facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,

Cic. Off. 1, 19, 65. —

With virtual superlatives:

ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:

ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,

id. Fin. 5, 20, 57.—

The superlatives omitted in either clause:

ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,

Cic. Sen. 18, 64:

ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,

id. Verr. 2, 4, 64, § 143:

pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,

id. ib. 2, 1, 27, §

68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,

Liv. 9, 6, 1:

ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,

id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:

nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,

in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—

With a comparative in one of the terms:

major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,

Cic. Lael. 5, 19.—

Without superlative, as, according as:

de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,

Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—

Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.

With perf. indic.

In gen., as soon as:

principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,

Plaut. Am. 1, 1, 49:

ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,

Ter. And. 3, 4, 11:

ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,

id. Phorm. 4, 3, 12:

ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,

id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:

qui ut peroravit, surrexit Clodius,

Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:

eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,

id. Rep. 1, 11, 7:

qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,

id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:

ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,

Liv. 21, 54, 9:

ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,

id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—

In oblique discourse:

Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,

Caes. B. G. 1, 31.—

With primum, when first, as soon as ever:

atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,

Cic. Rep. 6, 15, 15:

Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,

Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—

Rarely of coincidence in time:

nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,

Plaut. Cist. 4, 2, 46.—

Ut = ex quo tempore. since:

ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,

Cic. Att. 1, 15, 2.—

With imperf. indic.

In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;

deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,

Liv. 10, 22, 2:

deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,

id. 10, 28, 20:

Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,

id. 25, 26, 15:

ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,

id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:

consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,

Liv. 22, 44, 1:

ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,

id. 22, 14, 3:

ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,

id. 24, 1, 6.—

Of repeated past actions, whenever:

ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,

Caes. B. G. 3, 4.—

With plupf.

= postquam (rare):

ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,

Ter. Ad. 4, 4, 10:

ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,

Caes. B. C. 3, 63.—

In epistolary style = the Engl. perf.:

litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),

Cic. Att. 2, 12, 4:

ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),

id. ib. 5, 10, 1.—

Of repeated past actions, whenever:

ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,

Liv. 21, 42, 3 dub.:

ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,

Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:

ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,

id. Clu. 19, 52:

ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,

Caes. B. G. 7, 81; cf.:

ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,

Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:

ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,

Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—

With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:

neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,

Cic. Or. 2, 34, 146:

traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,

Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—

Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).

In object clauses.

In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.

After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:

malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,

Plaut. Poen. 5, 4, 18:

equidem mallem ut ires,

Cic. Att. 1, 16, 8:

equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),

id. Fam. 7, 31, 2:

volo uti mihi respondeas num quis, etc.,

id. Vatin. 7, 17:

precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,

id. Q. Fr. 1, 3, 9:

postulo ut ne quid praejudicati afferatis,

id. Clu. 2, 5:

petebant uti equites praemitterent,

Caes. B. G. 4, 11:

tibi instat Hortensius ut eas in consilium,

Cic. Quint. 10, 34:

hoc ut aliquando fieret, instabat,

Sen. Clem. 2, 1, 2:

illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,

Cic. Att. 11, 7, 2:

cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,

Sen. Clem. 2, 2, 2:

senectutem ut adipiscantur omnes optant,

Cic. Lael. 2, 4:

exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,

Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:

Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,

Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;

esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,

Ter. Ad. 4, 6, 2:

ut illum di deaeque perdant,

id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—

After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:

ego vos hortari tantum possum ut, etc.,

Cic. Lael. 5, 17:

quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,

id. Att. 11, 16, 4:

tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,

id. Fam. 1, 9, 26:

censeo ut iter reliquum conficere pergas,

I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:

dixeram a principio ut sileremus,

I had advised, Cic. Brut. 42, 157:

Pompejum monebat ut meam domum metueret,

id. Sest. 64, 133:

equidem suasi ut Romam pergeret,

id. Att. 16, 8, 2:

M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,

exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—

After verbs expressing resolution or agreement to do something:

rus ut irem jam heri constitiveram,

Plaut. Ps. 1, 5, 136:

decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,

Cic. Phil. 5, 2, 4:

constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,

id. Att. 16, 10, 1:

statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,

Caes. B. G. 7, 21:

Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,

Liv. 25, 33, 3:

illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),

id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:

ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,

Cic. Rep. 2, 27, 63:

servitia urbem ut incenderent conjurarunt,

Liv. 4, 45, 1.—

After verbs of command or prohibition:

imperat Laelio ut per collis circumducat equites,

Liv. 28, 33, 11:

illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,

Cic. Lael. 16, 60:

M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,

Liv. 41, 27, 3:

consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,

Cic. Pis. 8, 18:

jubet sententiam ut dicant suam,

Plaut. Am. 1, 1, 50:

hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,

Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:

iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,

Nep. Them. 7, 3.—

Verbs expressing permission:

atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,

Cic. Tull. 20, 47:

concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,

id. Rosc. Am. 19, 54:

dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,

id. de Or. 1, 6, 23:

ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,

id. Div. in Caecil. 14, 45:

illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,

id. Off. 3, 5, 22.—

In dependent clauses implying an aim or end.

After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:

ut plurimis prosimus enitimur,

Cic. Ac. 2, 2, 6:

facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,

he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:

navem idoneam ut habeas diligenter videbis,

care, id. Fam. 16, 1, 2:

ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,

id. Verr. 2, 1, 26, § 67:

pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,

id. Rosc. Am. 19, 53:

cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,

id. Rep. 2, 12, 23:

equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,

id. Planc. 20, 50:

omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,

id. Clu. 41, 116:

omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,

Liv. 24, 34, 12:

omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,

Cic. de Or. 2, 75, 306:

se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,

Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—

Verbs of effecting:

nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,

Plaut. Poen. 2, 6:

prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,

Cic. Tusc. 1, 47, 112:

caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,

id. Verr. 2, 3, 92, § 215:

sol efficit ut omnia floreant,

id. N. D. 2, 15, 41:

potest praestare ut ea causa melior esse videatur,

id. Or. 1, 10, 44:

non committam ut tibi ipse insanire videar,

id. Fam. 5, 5, 3:

di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,

id. Rosc. Am. 52, 151:

effecisti ut viverem et morerer ingratus,

Sen. Ben. 2, 25, 1:

quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,

id. Vit. Beat. 26, 6.—

Verbs of obtaining:

Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,

Caes. B. G. 1, 9:

quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,

what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:

facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,

Liv. 35, 51, 6:

vicerunt tribuni ut legem perferrent,

id. 4, 25, 13.—

Verbs of inducing and compelling:

nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,

Cic. Ac. 2, 3, 8:

civitati persuasit ut de finibus suis exirent,

Caes. B. G. 1, 2:

exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,

Cic. Fam. 9, 8, 1:

Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,

id. ib. 16, 18, 2:

ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,

id. Rosc. Am. 52, 150:

impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,

Caes. B. G. 7, 42:

ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,

Sen. Clem. 2, 1, 1.—

After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:

cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,

not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:

obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,

Caes. B. G. 1, 9:

se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13:

mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,

Cic. Cat. 2, 12, 27:

(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,

id. N. D. 1, 17, 45:

hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,

he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:

ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?

the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:

respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,

id. Or. 1, 54, 272:

meruit ut suspendatur,

Sen. Ep. 7, 5:

quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,

Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—

After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:

rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,

Caes. B. G. 1, 39:

vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,

Cic. Att. 6, 4, 2:

verebar ut redderentur,

id. Fam. 12, 19, 1:

sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,

id. ib. 14, 14, 1:

veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,

id. Leg. 2, 22, 58:

timeo ut sustineas,

id. Fam. 14, 2, 3:

o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,

Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;

si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,

Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:

quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,

Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:

ut ferula caedas meritum... non vereor,

Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —